دوره 7، شماره 3 - ( 9-1400 )                   جلد 7 شماره 3 صفحات 100-79 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


چکیده:   (1882 مشاهده)
امروزه تقنین در حوزه‏های مختلف، با اتکا بر سیره‏های عقلایی مستحدث، یکی از رویه‏های معمول در جهان و نیز کشورهای اسلامی است و تابعیت ملی نیز مبتنی‌بر همین انگاره پذیرفته شده است. پرسشی که در این زمینه مطرح می‏شود این است که از منظر شرعی/ فقهی، آیا سیره و رویۀ تقنینی عُقلا و تقنین و پذیرش تابعیت ملی مشروعیت داشته و امکان تصحیح شرعی دارد؟ در این زمینه دو اندیشۀ انکار و اثبات وجود دارد. اندیشۀ اثبات معتقد است سیره‏های مستحدث عقلایی و قوانین موضوعۀ بشری، ازجمله قانون تابعیت ملی، مشروط به اینکه مخالف با احکام و ضرورت‏های شرعی نباشد و در چهارچوب ضوابط نقلی و یا عقلیِ شرعی باشد، از مشروعیت برخوردار است و برای تصحیح شرعی این نوع قوانین، راهکارهایی از قبیل «اثبات حجیت و مشروعیت سیره‏های مستحدث عقلایی»، «تحلیل، پیشینه‌کاوی، واکاوی، پسینه‌کاوی سیره‏های عقلایی مستحدث» وغیره را ارائه کرده‏اند. مقالۀ حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و مبتنی‌بر روش فقهی‌ـ‌اجتهادی به این نتیجه رسیده است که امکان توجیه شرعی سیره‏های تقنینی عُقلا و مبتنی‌بر آن، زمینۀ توجیه و پذیرش شرعی تابعیت ملی، مبتنی‌بر مبانی فقهی و اصولی، به‌عنوان حکم اولی وجود دارد.
متن کامل [PDF 320 kb]   (312 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1400/9/10

فهرست منابع
1. امام خمینی، سید روح‏الله. 1372. انوار الهدایه. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمةالله علیه). ـــــــــــــــــــــــــــ. 1385. الرسائل. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان. ترکمان، محمد. 1362. رسائل، اعلامیه‏ها، مکتوبات و ورزنامۀ شیخ فضل الله نوری. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی. جاویدی، مجتبی. 1392. «جایگاه سیرۀ عقلا در فقه جزایی امامیه». فصلنامۀ پژوهش‏های فقه و حقوق اسلامی. شمارۀ . 33. صص 54-35. جعفری، محمدتقی. 1370. تحقیق در دو نظام حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران: دفتر خدمات حقوقی ج.ا.ا. خلیلیان، سید خلیل. 1362. حقوق بین‌الملل اسلامی.تهران: نشر فرهنگ اسلامی. دهخدا، علی‏اکبر و دیگران. 1373. لغت‌نامه.تهران: مؤسسۀ لغت‌نامه و دانشگاه تهران. زرگری‏نژاد، غلامحسین. 1377. رسائل مشروطیت. تهران: کویر. زیدان، عبدالکریم. 1408. احکام الذمیین و المستأمنین فی الاسلام. بیروت: المؤسسة الرساله. شاهرودی، سید محمد و همکاران. 1387. فرهنگ فارسی فقه. قم: انتشارات مؤسسۀ دایرة المعارف الفقه الاسلامی. صدر، محمد باقر. 1411. اقتصادنا. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات. ضیایی بیگدلی، محمدرضا. 1365. اسلام و حقوق بین‌الملل. تهران: شرکت سهامی انتشار. طباطبایی، سید محمدحسین. بی‏تا. حاشیه الکفایه. قم: بنیاد فکری علامه طباطبایی. عرب عامری، احمد. 1393. «تابعیت در اسلام». مجلۀ حقوق اسلامی. شمارۀ 41. صص 130ـ107. علیدوست، ابوالقاسم. 1394. فقه و عرف. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. عمید زنجانی، عباسعلی. 1377. فقه سیاسی. جلد 3. تهران: امیرکبیر. عمید زنجانی، عباسعلی؛ موسی‌زاده، ابراهیم. 1389. دانشنامۀ فقه سیاسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. غروی اصفهانی، محمدحسین. 1374. نهایه‏الدریه فی شرح الکفایه. قم: انتشارات سید الشهداء(ع). غوث، حسن و همکاران، 1395. تحول‏پذیری قرارداد ذمه با پیدایش حقوق شهروندی مدرن. فصلنامه فقه و اصول. شمارۀ 105. صص 115ـ89. فرحدوست، محمدصادق. 1398. تابعیت و تابعیت مضاعف از منظر حقوق بین‏الملل و رویۀ قضایی. تهران: انتشارات قوۀ قضاییه. فیض، علیرضا. 1374. «نقش زمان و مکان در فقه و اجتهاد». فصلنامۀ حضور. شمارۀ 6ـ5. قائم مقامی، سید عباس حسینی. 1378. کاوش های فقهی. تهران: امیرکبیر. کاظمی، محمدعلی. 1406. فوائد الاصول. تحقیق: رحمت‌الله رحمتی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. کریمی‌نیا، محمدمهدی. 1390. حقوق بین‏الملل خصوصی. قم: نشر المصطفی. محقق اصفهانی، محمدحسین. بی‏تا. نهایة‏الدرایه فی شرح الکفایه. اصفهان: انتشارات مهدوی. مظفر، محمدرضا. 1375. اصول الفقه. قم: انتشارات اسماعیلیان. میرسلیم، سید مصطفی و همکاران. بی‏تا. دانشنامۀ جهان اسلام. جلد 1. تهران: انتشارات بنیاد دائرةالمعارف اجهان اسلام. نائینی، محمدحسین. 1382. تنبیه الامه. تحقیق سید جواد ورعی. قم: بوستان کتاب. نصیری، محمد. 1398. حقوق بین‏الملل خصوصی. تهران: نشر آگه. همت، مسعود. 1394. «بررسی مقایسه‏ای مفهوم تابعیت در نظام‏های حقوق بین‏الملل معاصر و حقوق اسلام». فصلنامۀ تحقیقات سیاسی بین‏المللی. شمارۀ 25. صص 214ـ189. یزدی، محمد. 1382. شرح قانون اساسی. قم: انتشارات امام عصر (عج).

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.