دوره 8، شماره 2 - ( 6-1401 )                   جلد 8 شماره 2 صفحات 29-11 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


چکیده:   (910 مشاهده)
تولید علم دینی از مباحثی است که اخیراً در مجامع علمی دنیا مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، علی‌رغم مخالفت‌هایی درخصوص امکان ایجاد علم دینی، برخی اندیشمندان مسلمان نیز درپی تولید علوم انسانی اسلامی هستند. این در حالی است که تولید علوم انسانی اسلامی با چالش‌هایی مواجه است. اگرچه از ظهور دیدگاه پوزیتیویسم منطقی و افول سیطرۀ آن بر علم مدت‌ها گذشته است، انحصارگرایی در روش تجربی همچنان در عرصۀ علم شایع است. انحصار روش تجربی در علم، تأکید بر «اصل عینیت‌گرایی» و «تمایز گردآوری از داوری» را درپی داشته است. علی‌رغم مبتنی‌بودن «اصل عینیت» بر «انحصار روش تجربی» و «غیرواقعی دانستن ارزش‌ها»، برخی نویسندگان مسلمان سعی کرده‌اند بین این اصل و «پارادایم علوم انسانی اسلامی» جمع کنند. برخی نیز ضمن اشاره به تفکیک مقام گردآوری از داوری، که در بستر پوزیتیویستی ارائه شده است، فقط تأثیر ارزش‌ها را در یکی از دو مقام جایز دانسته‌اند. در این مقاله دیدگاه ذکرشده با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی بررسی شده و سعی شده است تعارض این دیدگاه با مبانی «پارادایم علوم انسانی اسلامی» نشان داده شود.
واژه‌های کلیدی: ارزش، علوم انسانی، گردآوری، داوری.
متن کامل [PDF 359 kb]   (339 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1400/12/10

فهرست منابع
1. بستان، حسین. 1390. گامی به‌سوی علم دینی (2): روش بهره‌گیری از متون دینی در علوم اجتماعی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ـــــــــــــــ. 1392. نظریه‌سازی دینی در علوم اجتماعی با تطبیق بر جامعه‌شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ـــــــــــــــ. 1396. نظریۀ عرفی‌شدن با رویکرد اجتهادی تجربی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ اول. ـــــــــــــــ. 1398. «بازخوانی مدل اجتهادی تجربی علم دینی». فصلنامۀ علمی‌ـ‌پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی. شمارۀ 98. صص 49ـ29. بستان، حسین؛ فتحعلی‌خانی، محمد؛ گائینی، ابوالفضل؛ رجبی، محمود. 1384. گامی به‌سوی علم دینی (1): ساختار علم تجربی و امکان علم دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بلیکی، نورمن. 1391. پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی. ترجمه، تدوین، مقدمه و تعلیقات حمیدرضا حسنی، محمدتقی ایمان، مسعود ماجدی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. پوپر، کارل ریموند. 1370. منطق اکتشاف علمی. ترجمۀ احمد آرام. تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما). جوادی، محسن. 1375. مسئلۀ باید و هست: بحثی در رابطۀ ارزش و واقع. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی. حسنی، حمیدرضا؛ علی‌پور، مهدی؛ موحد ابطحی، محمدتقی. 1390. علم دینی؛ دیدگاه‌ها و ملاحظات (گزارش، تبیین و سنجش دیدگاه‌های برخی از متفکران ایران در باب چیستی، امکان و ضرورت علم دین). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم. رفیع‌پور، فرامرز. 1368. کندوکاوها و پنداشته‌ها: مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ سوم. ریتزر، جورج. 1395. نظریۀ جامعه‌شناسی. ترجمۀ هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی. سروش، عبدالکریم. 1380. تفرج صنع: گفتارهایی در مقولات اخلاق و صنعت و علم انسانی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط. ـــــــــــــــــــ. 1386. قبض و بسط تئوریک شریعت نظریۀ تکامل معرفت دینی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط. چاپ سوم. سوزنچی، حسین. 1389. معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. شریفی، احمدحسین. 1388. خوب چیست؟ بد کدام است؟ قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). ـــــــــــــــــــــ. 1393. مبانی علوم انسانی اسلامی. تهران: انتشارات آفتاب توسعه. چاپ اول. عبادی، احمد. 1393. «تأملی بر دوگانه‌انگاری مقام گردآوری و مقام داوری در مطالعۀ دین». فصلنامۀ اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز. شمارۀ 53. صص 50ـ33. عبادی، احمد؛ امدادی ماسوله، محمد. 1397. «تأملی بر سیر تمایز مقام گردآوری و مقام داوری در فلسفه و روش‌شناسی علم». فلسفۀ تحلیلى. شمارۀ 33. صص 99ـ89. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. 1398. «نقش تمایز گردآوری از داوری در تبیین وظایف چهارگانۀ فلسفه ازنظر رایشنباخ». پژوهشنامۀ علوم انسانی. شمارۀ 81. صص 164ـ141. فی، برایان. 1389. پارادایم‌شناسی علوم انسانی. ترجمۀ مرتضی مردی‌ها. تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. چاپ دوم. لازی، جان. 1362. درآمدی تاریخی به فلسفۀ علم. ترجمۀ علی پایا. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. محمد امزیان، محمد. 1380. روش تحقیق علوم اجتماعی از اثبات گرایی تا هنجارگرایی. ترجمۀ عبدالقادر سواری. قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه و المعهد العامی للفکر الاسلامی. مصباح یزدی، محمدتقی. 1389. فلسفۀ اخلاق. تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). مصباح یزدی، مجتبی. 1389. «تأثیر ارزش‌ها بر علوم انسانی». معرفت فرهنگی اجتماعی. شمارۀ اول. صص 122ـ103. ــــــــــــــــــــــ. 1392. بنیاد اخلاق (روشی نو در آموزش فلسفۀ اخلاق). قم: انتشارات مؤسسۀ امام خمینی. وبر، ماکس. 1384. روش‌شناسی علوم اجتماعی. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: نشر مرکز. Gamamer, Hans-Georg. 1988. Truth and Method. New York: Continuum. Gouldner, Alvin.W. 1973. For Sociology: Renewal and Critique in Sociology Today. Britain: Penguin Books. Horkheimer, Max. 2004. Eclipse of Reason. Continuum. London. Hume, David. 1978. A Treatise of Human Nature. second edition. United State: New York, Oxford University Press Inc. Kuhn, Thomas.S. 1970. The Structure of Scientific Revolution. London: The University of Chicago Press. Palmer,Richard E. 1969. Hermeneutics: interpretation theory in Schleiermacher; Dilthey, Heidegger and Gadamer. Evanston: Northeastern University Press. Reichenbach, Hans. 1938. Experience and Predication, an Analysis of the Foundations and the Structure of Knowledge. University of Chicago Press.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.