دوره 8، شماره 2 - ( 6-1401 )                   جلد 8 شماره 2 صفحات 54-31 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


چکیده:   (1220 مشاهده)
با آشکارشدن نارسایی‌های علوم متعارف در حل مسائل جهان و پیامدهای ناپسند آن مانند فقر و شکاف درآمدی، سلطۀ فناوری، آلودگی محیط‌زیست و تغییرات جوی و اقلیمی برای زندگی بشری، این پرسش مطرح می‌شود که آیا سنخ دیگری از علوم امکان‌پذیر است که ضمن برخورداری از توانمندی‌های علوم متعارف از نارسایی‌های آن دور باشد. افزون بر گرایش‌های رهایی‌بخش علم، انگیزه‌های دینی برای سازگارکردن علم با آموزه‌های الهی نیز به این پرسش دامن می‌زند. پاسخ به این مسئله نیازمند پژوهش دربارۀ شرایط امکان علوم نامتعارف است. در این مقاله ضمن بررسی گذرای تاریخچۀ تلاش‌های صورت‌گرفته در زمینۀ علم دینی (اسلامی) در ایران و جهان، شرایط امکان علوم نامتعارف از دیدگاه متافیزیک علم به روش تحلیلی تبیین شده است. سرآغاز این پژوهش اشاره به رسالۀ کمتر شناخته‌شدۀ کانت با عنوان «بنیادهای متافیزیکی علم طبیعی» است. سپس نسبت متافیزیک با علم، امکان متافیزیک علم، نیاز علم به متافیزیک، امکان‌پذیری متافیزیک‌های متفاوت و مهم‌ترین اصول متافیزیکی علوم اجتماعی تحلیل شده‌اند. درنهایت شرایط امکان علوم نامتعارف و برخی مزیت‌های رویکرد متافیزیکی به این علوم تبیین شده است.
متن کامل [PDF 387 kb]   (181 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1400/12/10

فهرست منابع
1. العطاس، سید فرید. 1393. گفتمان‌های دگرواره در علوم اجتماعی آسیا؛ پاسخ‌هایی به اروپامحوری. ترجمۀ محمدامین قانعی‌راد و ابوالفضل مرشدی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. باقری، خسرو. 1382. هویت علم دینی؛ نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین با علوم انسانی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. باقری، خسرو. 1386. «علم دینی، امکان، ماهیت و ضرورت». مجموعه مقالات کنفرانس توسعه دانش و فناوری در ایران. ج 1. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صص. 71-94 برت، ادوین آرثر. 1374. مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین. ترجمه عبدالکریم سروش. تهران: انتشارت علمی و فرهنگی. پایا، علی. 1395. فلسفۀ تحلیلی از منظر عقلانیت نقاد؛ نظریه و کاربردها. تهران: طرح نقد. پایا، علی؛ ابراهیم‌آبادی، حسین؛ آروین، بهاره. 1394. آسیب‌شناسی نقادانۀ علوم انسانی و اجتماعی در ایران. تهران: طرح نقد. حسنی، سید حمیدرضا؛ علی‌پور، مهدی؛ موحد ابطحی، سید محمدتقی. 1392. علم دینی؛ دیدگاه‌ها و ملاحظات. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. سوزنچی، حسین. 1394. معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. فاضلی، نعمت‌الله. 1388. «گفتمان مسئلۀ بومی؛ مسئلۀ بومی‌سازی علوم اجتماعی از رویکرد مطالعات فرهنگی». مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران. دورۀ سوم. شمارۀ 1. صص 84-96. فاضلی، نعمت‌الله. 1399. زندگی سراسر فهم مسئله است. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. فراست‌خواه، مقصود. 1396. گاه و بی‌گاهی دانشگاه در ایران؛ مباحثی نو و انتقادی در باب دانشگاه‌پژوهی، مطالعات علم و آموزش عالی. تهران: نشر آگاه. قانعی‌راد، محمدامین. 1382. ناهم‌زمانی دانش؛ روابط علم و نظام‌های اجتماعی- اقتصادی در ایران. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. مرشدی، ابوالفضل. 1396. شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفۀ غرب و فلسفۀ متأخر اسلامی. تهران: نشر ثالث. موحد ابطحی، سید محمدتقی. 1400. درآمدی بر علوم انسانی اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. Aizawa, K., & Carl, G. 2016. Scientific Composition and Metaphysical Ground. Carl Gillett Ed. By, London: Palgrave Macmillan. Corvi, R. 2005. An Introduction to the Thought of Karl Popper. Translated by Patrick Camiller. London: Routledge. Creath, R. 2011. “Logical Empiricism”. In Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford University, http://plato.stanford.edu/ archives/spr2014/entries/logical-empiricism. Dilworth, C. 2006. The Metaphysics of Science; An Account of Modern Science in Terms of Principles, Laws and Theories. Dordrecht: Springer. Dumsday, T. 2019. Dispositionalism and the Metaphysics of Science. Cambridge: Cambridge University Press. Feser, E. 2019. Aristotle’s Revenge; The Metaphysical Foundations of Physical and Biological Science. Germany: CPI books. Fine, K. 2001. “The Question of Realism”. Philosopher's Imprint. No. 1. pp. 1–30. Friedman, M. 2013. Kant ’S Construction of Nature; A Reading of the Metaphysical Foundations of Natural Science. Cambridge: Cambridge University Press. Gattei, S. 2009. Karl Popper’s Philosophy of Science; Rationality without Foundations. New York: Routledge. Göhner, Julia F. 2021. “Metaphysics of Science” Internet Encyclopedia of Philosophy, https://iep.utm.edu/met-scie/ Harding, S., and, Merrill B, H. 2004. Discovering Reality; Feminist Perspectives on Epistemology, Metaphysics, Methodology, and Philosophy of Science Ed. By, New York: Kluwer Academic Publishers. Lawson, T. 2014. A Conception of Social Ontology, Ed. By Stephen Pratten, Cambridge Maxwell, N. 2018. The Metaphysics of Science and Aim-Oriented Empiricism; A Revolution for Science and Philosophy. Switzerland: Springer. Mumford, S., & Tugby, M. 2013. “What is the Metaphysics of Science?” Metaphysics and Science. Edited by S. Mumford and M. Tugby, 3–26. Oxford, Oxford University Press. Ruben, D. H. 1985. The Metaphysics of the Social World. London: Routledge & Kegan Paul. Schrenk, M. 2017. Metaphysics of Science; A Systematic and Historical Introduction, Routledge. London & New York. Sider, T. 2012. Writing the Book of the World. Oxford: Oxford University Press. Slater Matthew, H., & Zanja Y. 2017. Metaphysics and the Philosophy of Science; New Essays. Ed. By, Oxford: Oxford University Press. Van Inwagen, P. & Meghan, S. 2020. "Metaphysics", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = https://plato.stanford.edu/archives/spr2020/entries/metaphysics/.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.