نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر الگوی فقهی «امامت و امت» یکی از بدیعترین الگوهای سیاسی جهان معاصر است؛ با وجود این، خردهنظامهای منطوی در این کلان نظام سیاسی، از جمله «نظام حقوقی» بر پایۀ الگوی فقهی کارآمد و صحیح شکل نگرفته و در بستر تحولات ناشی از اقتضائات جهان مدرن به استحالۀ ماهیت برخی از مهمترین عناصر حقوق اسلامی منجر شده است. بررسی آسیبشناسانۀ الگوی اجراشده در نظام حقوقی موجود که حاصل تحولات سیاسی دورۀ مشروطه تاکنون است و ارائۀ الگوی جدید برای نظامسازی در حوزۀ نظام حقوقی، مسئلۀ پژوهش پیشروست. این تحقیق از لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است و یافتههای آن نشان میدهد دوگانهپنداری، فقه و حقوق، وابستگی نظام حقوقی موجود در عناصر بنیادین و کلان به نظامهای حقوقی مدرن و غلبۀ رویکرد فردی بر رویکرد اجتماعی در شکلدهی به مؤلفههای اصلی نظام حقوقی، از مهمترین آسیبها و تغییر رویکرد نظری به رابطۀ فقه و حقوق، درپیش گرفتن رویکرد اجتماعی به فقه و توجه به مبدائیت عینیت اجتماعی و انسانی در نظامسازی از مهمترین عناصر الگوی فقهی-حقوقی نظامسازی اسلامی است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1401/7/10
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
اراکی، محسن. 1391. فقه نظام سیاسی اسلام. چاپ اول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
اعرافی، علیرضا؛ بخشی، علی. 1395. درآمدی بر اجتهاد تمدنساز. چاپ اول. قم: مؤسسۀ اشراق و عرفان.
انصاری، مرتضی. 1415 ق. کتاب المکاسب. جلد 1. چاپ اول. قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ایمانی، عباس؛ اردبیلی، محمدعلی. 1382. فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری. تهران: آریان.
آقابخشی، علی؛ افشاریراد، مینو. 1379. فرهنگ علوم سیاسی. چاپ دوم. تهران: چاپار.
بیگدلی، عطاالله. بیتا. قانونشناسی درآمدی بر وضعیت حقوق در ایران. تهران: مؤسسۀ اشراق.
پارسانیا، حمید. 1392. جهانهای اجتماعی. چاپ دوم. تهران: کتاب فردا.
جاوید، محمدجواد. 1392. نقد مبانی فلسفی حقوق بشر. جلد دوم. چاپ اول. تهران: مخاطب.
حکمتنیا، محمود. 1384. «بومیسازی نهادهای حقوقی با رویکرد اسلامی». حقوق اسلامی. شمارۀ 7. صص 78-61.
حکمتنیا، محمود؛ معلی، مهدی؛ کاظمینی، محمدحسین. 1398. «درآمدی بر نظریۀ حقوقی اسلام». تحقیقات بنیادین علوم اسلامی. شمارۀ 1. (پیاپی 14). صص 45-7.
حیدری خراسانی، محمدجواد؛ نوذری فردوسیه؛ محمد؛ خلفخانی، علی. 1392. «تفاوتهای فقه فردی و فقه حکومتی، از منظر شناخت موضوع، مکلف و تکلیف». پژوهشنامۀ فقهی. سال اول. شمارۀ 2. صص 124-109.
داوید رنه؛ ژوفره اسپینوزی، کامی. 1395. درآمدی بر حقوق تطبیقی و دو نظام بزرگ حقوقی معاصر. ترجمۀ سید حسین صفایی. چاپ یازدهم. تهران: نشر میزان.
شاهنوش فروشانی، محمد عبدالصالح. 1391. «رابطۀ فقه و حقوق». گفتمان حقوقی. شمارۀ 21 و 22. صص 28-9.
شفیعی سروستانی، ابراهیم. 1385. قانونگذاری در نظام جمهوری اسلامی، آسیبها و بایستهها. چاپ اول. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صدر، سید محمدباقر. 1359. همراه با تحول اجتهاد. ترجمۀ اکبر ثبوت؛ سید جمال موسوی؛ سید جعفر حجت. قم: انتشارات روزبه.
علیزاده، عبدالرضا. 1394. مبانی رویکرد اجتماعی به حقوق. چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
غروی نائینی، محمدحسین. 1388. تنبیه الامه و تنزیه المله. تصحیح و تقدیم: سید جواد ورعی. قم: بوستان کتاب.
کاتوزیان، ناصر. 1383. «رابطۀ فقه و حقوق». نامۀ مفید. شمارۀ 43. صص 200-187.
مددپور، محمد. 1387. سیر تفکر معاصر. چاپ دوم. تهران: سورۀ مهر.
مستشارالدوله، یوسف بن کاظم. 1385. یک کلمه. تهران: بال.
مکارم شیرازی، ناصر. 1428 ق. احکام بانوان. چاپ یازدهم. قم: مدرسۀ امام علی بن ابیطالب (ع).
نصری، عبدالله. 1386. رویارویی با تجدد. جلد 1. چاپ اول. تهران: نشر علم.
نوری همدانی، حسین. 1382. «کنترل جمعیت». فقه اهل بیت. شمارۀ 33. صص 51-24.
نوری، فضلالله. 1373. «تذکره الغافل و ارشاد الجاه». ایراننامه. شمارۀ 43. صص 536-532.