چکیده
هدف از پژوهش و نوشتار حاضر تبیین و تشریح حقیقت انسان به‌عنوان موضوع اصلی روان‌شناسی با تأکید بر مفهوم «حی متأله» براساس نظریه «تفسیر انسان به انسان» جوادی آملی بود. در این پژوهش و نگارش از روش تحقیق کیفی و کتابخانه‌ای برای رجوع به منابع غنی و اصیل اسلامی و روان‌شناختی استفاده شد. موضوع انسان و ارائه یک تعریف جامع، صحیح و پایدار از حقیقت انسان از ابتدا مد‌ّنظر تمامی متفکران و محققان علوم انسانی بوده است. مکاتب مختلف روان‌شناسی براساس تعریف خود از انسان به مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی او می‌پردازند؛ ازاین‌رو، در روان‌شناسی یک تعریف جامع و کامل از انسان وجود ندارد و بعضاً تعاریفی با نگاه بدبینانه به انسان و در سطوح مادی ارائه می‌شود. برای ارائه یک تعریف جامع، صحیح و پایدار از انسان باید به شناخت «حدّ تام» انسان پرداخت. براساس نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، انسان به‌عنوان «حی متأله» تعریف می‌شود. این مفهوم در حین اینکه به تعریف جنس انسان (حی) می‌پردازد، فصل‌الفصول انسان (متأله) را نیز معرفی می‌کند. بر همین اساس انسان برای نیل به فصل‌الفصول خود دارای چهار مرتبه و سه ساختار وجودی اساسی است. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که مفهوم «حی متأله» به‌عنوان اساسی‌ترین رکن نظریه «تفسیر انسان به انسان» جوادی آملی، موجبات ارائه یک تعریف جامع، پایدار و صحیح را براساس تکیه بر معارف قرآنی فراهم می‌آورد.
