ازآنجاکه در جهان امروز شهروندی ازسویی، در سایۀ دولت یا در گروگان دولت است و ازسوی دیگر، این شهروندان هستند که به دولتها هویت میبخشند، میتوانیم شاهد انواع دولتها و انواع شهروندی باشیم؛ چون ممکن است دولتی آهنین باشد و «شهروند سرباز» یا «شهروند تحدیدی»، و دولتی اسفنجی باشد و «شهروند تضمینی» یا «شهروند آزاد مبتنیبر قاعده» را ترویج دهد. پس ازآنجاکه جایگاه و موقعیت شهروندی در ایرانِ امروز میتواند برای ما مسئله باشد؛ ازاینرو، سؤال اصلی این است که دولتـشهروند در جمهوری اسلامی ایران، با ویژگیها و موقعیتی که دارد، در کدام دولتـ شهروند قرار میگیرد؟ اخلاقیِ صرف یا قانونیِ صرف؟ مدعای نویسنده با ابتنا به روش مطالعۀ تطبیقی این است که اگرچه برخی برای تحقق دولتـشهروند اخلاقیِ صرف و برخی نیز برای ایجاد دولتـشهروند قانونیِ صرف تلاش میکنند، با مشکلاتی مواجه شدهاند که راهحل آنها انتخاب و گزینش دولتـشهروندی تلفیقی است که از قانون اساسی و سخنان رهبران جمهوری اسلامی ایران میتوان بهدست آورد.