دوره 5، شماره 1 - ( 3-1398 )                   جلد 5 شماره 1 صفحات 46-7 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

حکمت نیا محمود، معلی مهدی، کاظمینی سید محمدحسین. درآمدی بر نظریه حقوقی اسلام. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1398; 5 (1) :7-46

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-108-fa.html


چکیده:   (2147 مشاهده)
نظریه حقوقی اسلام مجموعه گزاره‌ها و آموزه‌های نظام‌مند است که می‌تواند قواعد حاکم بر روابط اجتماعی انسان را که دارای ضمانت اجرا بوده تحلیل نماید. این نظریه بر اساس بنیان‌های نظری هستی‌شناختی و انسان‌شناختی، مبنای الزام قواعد حقوقی را اراده حکیمانه شارع دانسته است و این اراده بر اساس منابع شناخته‌شده و روش‌شناسی تقنینی و تفسیری متناسب با مبنا و منبع و هماهنگ با ابعاد وجودی انسان و غایت‌مندی آخرت‌گرایانه وی در قالب اصول، قواعد، نهادها و سازمان‌های حقوقی متناسب با نیازهای متفاوت فردی و اجتماعی قابل استخراج و فهم است. بر اساس این نظریه اگرچه اراده شارع در بازه زمانی مشخص و در جامعه‌ای با ساختار سنتی ابراز گریده است، اما با ظرفیت‌های وسیع خویش توان تنظیم روابط متنوع اجتماعی در دوره‌های مختلف و جوامع گوناگون را دارد. این نظریه به لحاظ معرفتی مرزهای خویش را با نظریه‌های انسان‌محور و حتی دین‌محور مشخص نموده است. با وجود ترسیم مرزها و بیان سلبی نسبت به نظریه‌های رقیب به لحاظ اثباتی دسته وسیعی از مکاتب و نظریه‌های خرد را در خود جای داده است. نظریه حقوقی اسلام می‌تواند ابعاد مختلف نظام حقوقی منسجمی را در برابر نظام‌های حقوقی دیگر ترسیم کند.
متن کامل [PDF 601 kb]   (211 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1398/3/1

فهرست منابع
1. الف. فارسی پاكت‌چی،احمد، (1367) اصحاب حدیث، از مجموعه دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی پوپر، کارل، (1372)، منطق اکتشافات علمی، ترجمه احمد آرام، تهران، انتشارات سروش حكمت‌نیا، محمود و همكاران، (1386)، فلسفه حقوق خانواده، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان گ‍روه‌ اص‍طلاح‌ن‍ام‍ه‌ اص‍ول‌ ف‍ق‍ه، (1378)، اصطلاح‌نامه اصول فقه، ق‍م،: دف‍ت‍ر ت‍ب‍لی‍غ‍ات‌ اس‍لامی‌ ح‍وزه‌ ع‍ل‍می‍ه‌ ق‍م دهخدا، علی‌اكبر، (1373)، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران رفیع‌پور، فرامرز، (1374)، کندوکاوها و پنداشتها، تهران، شرکت سهامی انتشار عضدانلو، حمید، (1384)، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، تهران، نشر نی علیدوست، ابوالقاسم، (1384)، فقه و عرف، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه علی‌زاده، عبدالرضا، (1387)، مبانی رویكرد اجتماعی به حقوق؛ چ1، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت كاتوزیان، ناصر، (1377)، كلیات حقوق (نظریه عمومی)، ت‍ه‍ران، دادگ‍س‍تر‍ مدرسی،سیدمحمدتقی، (1379)، تصویری نو از روابط خانواده در قرآن، فصلنامه شورای فرهنگ اجتماعی زنان، ش 9 وائل بن حلاق، (1386)، تاریخ تئوری‏های حقوقی‏، ترجمه محمد راسخ،تهران:نشر نی ب. عربی اردبیلی (محقق)، احمد، (1417 ق)، مجمع الفائدة و البرهان، قم، انتشارات اسلامی ارموی، محمد بن حسین، (بی‌تا)، الحاصل فی المحصول انصاری، مرتضی، (1419 ق)، فوائد الاصول، قم، مجمع الفکر اسلامی بحرانی، یوسف، (1367)، الحدائق الناضرة فی احكام العترة الطاهرة، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم الترابی، حسن،(1980)، تجدید اصول الفقه الاسلامی،بيروت، دار الجيل سبحانی تبریزی، جعفر، (1383)، تهذیب الاصول: تقریر ابحاث الامام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(رحمةالله‌علیه) جزایری، نعمت‏اللّه، (1417 ق)، نور البراهین، قم، نشر اسلامى جوهرى، اسماعیل‌بن‌حماد، (1407 ق)، الصحاح تاج، تحقیق احمد عطار، بیروت: دار العلم للملایین ابن اثیر، مبارک بن محمد، (1380 ق)، النهایة فی غریب الحدیث، تصحیح علی بن حسن حلبی اثری، ریاض، دار ابن الجوزی بهبهاني، وحيد، (1417 ق) حاشیه مجمع الفائدة و البرهان، ق‍م: مؤسسة ع‍لام‍ه‌ وحی‍د بهبهانی حسینی بهسودي، محمد سرور، (1410ق)، مصباح الاصول (تقری‍رات بحث آیت‌الله اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ خ‍وی‍ی)، قم: مکتبة الداوری حکيم، سيد محمدسعيد، (1414 ق)، المحکم في اصول الفقه، بي‌جا: مؤسسه المنار حلّی (محقق)، جعفر‌بن‌حسن، (1361)، معارج الاصول، قم، مؤسسة آل‏البيت خراسانی (آخوند)، (1417)، محمدکاظم؛ كفایة الاصول، قم: مؤسسة آل‌البیت خلاف، عبدالوهاب، (1993)، مصادر التشریع الاسلامی فیما لانصّ فیه،کویت، دارالقلم خویی، سيد ابوالقاسم، (1377)، اجود التقریرات، قم، مصطفوی رازی، فخرالدین، (1415ق)، مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر)، بیروت، دارالفکر انصاری، مرتضی، (1414ق)، رسائل فقهیه، قم، کنگره شیخ انصاری رشید رضا، محمد، (1956 م)، یسر الاسلام و اصول التشریع العام: فی نهی الله و رسوله عن كثرة السؤال، قاهره، مطبعه نهشته مصر روحانی، محمد، (1372)، منتقی الاصول؛ گردآوری عبدالصاحب الحكيم، قم، امير سیستانی، سید علی، (1389)، قاعده لاضرر و لاضرار، ترجمه اکبر نایب‌زاده،تهران، خرسندی هاشمی شاهرودی، سید علی، دراسات فی علم الاصول (تقریر ابحاث آیت الله ابوالقاسم خویی) صدر ،سيد محمدباقر، (1402ق)، اقتصادنا، دار التعارف للمطبوعات، چاپ شانزدهم، بيروت طباطبايي، سيد محمدحسين، (1395ق)، تفسير الميزان، نشر اسماعيليان، طبعة الثانيه شهرستانی، ابوالفتح محمد، (1368ق)، الملل و النحل، تصحيح احمد فهمى محمد، بيروت، دارالسرور شیرازی، صدرالدین محمد، (بی‌تا)، الاسفار الاربعة، قم، مکتبة المصطفوی صبحی محمصانی، (بی‌تا)، فلسفه قانون‌گذاری در اسلام، ترجمه اسماعیل گلستانی، تهران، انتشارات آثار اندیشه صدر، سيد محمدباقر، (1406 ق)، دروس في علم الاصول، بيروت: دار الکتاب اللبناني طوسی، محمد بن حسن، (1412ق)، النهایه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین محمد، (1380)، روض الجنان، قم، بوستان کتاب عاملی، محمد بن مکی (شهید اول)، (بی‌تا)، القواعد و الفوائد، تحقیق سید عبدالهادی حکیم، قم، مکتبة المفید عراقی، آقا‌ضیاء، (1405ق)، نهایة الأفكار، قم، نشر اسلامى عسكرى، ابوهلال، (1353)، الفروق اللغويه، قم، بصيرتى حلی، (1417ق)، مختلف شیعه ‌فی‌ احکام ‌شریعه، قم، انتشارات مؤسسه نشر الاسلامی علم الهدی، سید مرتضی، (1346)، الذریعة الی اصول الشریعة، تصحیح و تعلیق ابوالقاسم گرجی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران علوانی، طه جابر، (1388)، مقصدهای شریعت، ترجمه ابوالقاسم حسینی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی فاسی، علال، مقاصد الشریعه الاسلامیه و مکارمها فراهیدى، عبدالرحمن خلیل‌، (1409 ق)، كتاب العین، تحقیق مهدى مخزومى و سامرائى، مصر، هجرة الفیض القاسانی، محمد محسن، (1349)، الاصول الاصلیه، تهران، میرجلال‌الدین قوشجی، علاء‌‌الدین ع‍ل‍ی‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د، (1307ق)، الشرح الجدید، (شرح تجرید)، دارال‍طب‍اع‍ه‌ اح‍م‍د ک‍ت‍اب‍ف‍روش‌ کاظمی، محمدعلی، (1409ق)، فوائد الاصول (تقریر ابحاث النایینی)، قم: نشر اسلامی کلینی، محمد بن‌ یعقوب، (1411ق)، الكافی، بی‍روت‌، دارال‍ت‍ع‍ارف‌ ل‍ل‍م‍طب‍وع‍ات‌ كركی (محقق)، نورالدين ابوالحسن، (1387)، جامع المقاصد، قم، مؤسسة آل‌البیت گلپایگانی، محمدرضا، (1410ق)، افاضة العواید تعلیق علی درر الفواید ح‍ائ‍ری‌ی‍زدی، ق‍م، دار ال‍ق‍رآن‌ال‍ک‍ری‍م مؤمن قمی، محمد، (1373)، تسدیدالاصول، قم، ن‍ش‍ر اس‍لامی شحرور، محمد، (1990م)، الكتاب و القرآن قرائة معاصرة (عربي)، دمشق، الاهالي معتزلی، ابن‌ابی‌الحدید، (1404ق)، شرح نهج البلاغه، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی مكارم شيرازي، ناصر، (1379)، قواعد الفقهیه، قم، مدرسه امام‌علی موسوی بجنوردی، سيد محمدحسن، (1389)، القواعد الفقهیه، قم، اسماعیلیان میرزای قمی، (بی‌تا)، قوانین الاصول، چاپ سنگی، بی‌جا التوحیدی، المیرزا محمدعلی، (1412ق)، مصباح الفقاهه (تقریر ابحاث خویی) تبریزی، بيروت، دارالهادي نجفي خوانساری، موسي، (1418ق)، منیة الطالب (تقریر بحث النائینی)، قم، نشر اسلامی نجفی، محمدحسن، (1368)، جواهرالكلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه نراقی(محقق)، احمد، (1415ق)، مستند الشیعه، مشهد، آل‌البيت اب‍وزی‍د، ن‍ص‍رح‍ام‍د، (2000 م)، ال‍خ‍طاب‌ و ال‍ت‍اوی‍ل‌، ب‍ی‍روت، ال‍م‍رک‍ز ال‍ث‍ق‍اف‍ی‌ ال‍ع‍رب‍ی وحیدبهبهانی، محمدباقر، (1417ق)، الرسائل الفقهیه، قم، مؤسسة علامه وحید بهبهانی ج) انگلیسی Caws, Peter. "Scientific Method," in The Encyclopedia of Philosophy, ed. Paul Edwards (New York: Macmillan, 1967). Harding, Sandra. Is There a Feminist Method?, in Sandra Harding(ed.), Feminism and Methodology: Social Science Issues, US: Indiana University Press, 1987

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق