«چندوجهیبودن» مسائل و موضوعات، مستلزم «چند بعدی شدن» رویکردها و زوایای مطالعه و تحقیق از لحاظ معرفتشناسی و روششناسی است؛ ازاینرو شناخت پدیدههای پیچیده، جز در پرتو رهیافتهای تلفیقی و میانرشتهای ممکن نیست. «جریان اجتماعی» نیز، یکی از پدیدههای اجتماعی است که هویتی چندوجهی دارد. چراکه مطابق تعریف برگزیده، جریان پدیدۀ اجتماعیِ پویا و سیال با هویتی شبکهای (=سیستمی) غیررسمی، متشکل از مجموعۀ اصول و فروض معرفتی (=نظام مشترک معنایی) است که جمعیتی نظام یافته(=مدیریت شده) براساس آن عمل میکنند و اثر میگذارند. بنابراین، برای شناخت آن بهصورت علمی و ارتقای جریانشناسی، از محصولی ژورنالیستی به دانش، نیازمند تنقیح روششناسی آن هستیم.
مطالعات میانرشتهای، بینشهای رشتهها و روشهای تخصصی را در راستای فهم پدیدهای پیچیده بهصورت منظم و روشمند به خدمت میگیرد. از جمله مراحل مهم فرایند این مطالعات انتخاب دانشها و روشهای بالقوه مرتبط با موضوع است تا محقق با بررسی آنها به کفایت نظری در موضوع دست یابد. درصورتیکه روشها و دانشهای دخیل در شناخت ابعاد موضوع پیچیده بهخوبی احصا و بررسی نشوند، نتیجۀ مطالعه نیز به همان نسبت ناقص و ناکارآمد خواهد بود.
در این مقاله تلاش شده است با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای، منابع، علوم و روشهایی که در فرایند مطالعۀ میانرشتهای جریانشناسی به آنها نیاز داریم احصا و بررسی شود و با نشان دادن جایگاه هر کدام در فرایند تحقیق قدمی در مسیر تنقیح روششناسی جریانشناسی برداشته شود. مطابق این بررسی، جریانشناسی به علوم و منابع معرفتی نیازمند است که میتوان آنها را در سه بسته، «بستۀ الگویی»، «بستۀ محتوایی» و «بستۀ روشی»، تقسیمبندی کرد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1399/3/31
فهرست منابع
1. آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين. 1409ه.ق. كفاية الأصول. قم: مؤسسه آلالبيت عليهمالسلام. چاپ اول.
آرون، ریمون. 1386. مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. چاپ هشتم.
ابراهیمپور، علی. 1397الف. «بررسی تحلیلی نظریههای مطرح درمفهومشناسی «جریان»و «جریانشناسی»». همایش بینالمللی جریانشناسی فرهنگی در عرصۀ بینالملل. جامعهالمصطفی. قم.
ـــــــــــــــ. 1397ب. «تحلیل عناصر و ابعاد حقیقت چندبعدی اجتماعی ـ معرفتی «جریان» بهمثابۀ موضوع دانش جریانشناسی». همایش بینالمللی جریانشناسی فرهنگی در عرصۀ بینالملل. جامعهالمصطفی. قم.
ابن سینا. 1404ه.ق. الاهیات شفا. تصحیح سعید زاید. قم: مكتبة آية الله المرعشى.
ابن شهيد ثانى، حسن بن زين الدين. بیتا. معالم الدين و ملاذ المجتهدين. قم: دفتر انتشارات اسلامی. چاپ نهم.
اژدری زاده، حسین. 1390. جامعهشناسی معرفت در قرآن. قم: مؤسسۀ امام خمینی. چاپ اول.
استوتزل، ژان. 1374. روان شناسی اجتماعی. ترجمۀ علیمحمد کاردان. تهران: نشر دانشگاه تهران. چاپ ششم.
اسکات، ریچارد. 1393. سیستمهای عقلایی، طبیعی و باز. ترجمۀ دکتر حسن میرزایی اهرنجانی. تهران: سمت. چاپ هفتم.
اسمیت، فیلیپ دانیل؛ رایلی، الگزندر. 1394. نظریه فرهنگی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: نشر علمی. چاپ اول.
اعرافی، علیرضا. 1395. هرمنوتیک. قم: نشر اشراق و عرفان. چاپ اول.
امام خمينى، روح الله. 1410ه.ق. الرسائل. جلد2. قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعيليان. چاپ اول.
انصارى، مرتضى بن محمدامين. 1428ه.ق. فرائد الأصول. جلد۴. قم: مجمع الفكر الاسلامی. چاپ نهم.
الوانی، سیدمهدی. 1388. مدیریت عمومی. تهران: نشر نی. ویراست سوم.چاپ سیوهفتم.
الهیراد، صفدر. 1395. آشنایی با هرمنوتیک. تهران: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره): سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). چاپ اول.
ایمان، محمدتقی. 1393. روششناسی تحقیقات کیفی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم.
ایمان، محمدتقی؛ محمدیان، منیژه. 1387. «روششناسی نظریهی بنیادی». فصلنامۀ روششناسی علوم انسانی. دوره 14. شماره 56.
بارون، رابرت؛ برن، دان؛ برنسکامپ، نیلا. 1388. روانشناسی اجتماعی. ترجمۀ یوسف کریمی. تهران: نشر روان. چاپ دوم.
بدار، ژوزه دزیل؛ لامارش، لوک. 1392. روانشناسی اجتماعی. ترجمۀ حمزه گنجی. تهران: نشر ساوالان. چاپ دهم.
برازو، ژاک. 1387. دانش میانرشتهای و تحصیلات عالیه. ترجمۀ توحیده ملاباشی. در کتاب: چالشها و چشماندازهای مطالعات میانرشتهای. لیسا لاتوکا و دیگران. ترجمه و تدوین سیدمحسن علویپور و همکاران. تهران: نشر پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. چاپ اول.
پاکتچی، احمد. 1391. روش تحقیق با تکیه بر حوزه علوم قرآن و حدیث. تهران: دانشگاه امام صادق(ع). چاپ اول.
توسلی، غلامعباس. 1390. نظریههای جامعهشناسی. تهران: سمت. چاپ هفدهم.
توکل، محمد. 1370. جامعهشناسی علم. تهران: نص. چاپ اول.
جعفریان، رسول. 1390. جریانها و سازمانهای مذهبی ـ سیاسی ایران. تهران: نشر علم. چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله. 1386. رحیق مختوم. جلد 1. قم: نشر اسرا. چاپ سوم.
ــــــــــــــــــــــ. 1387. فلسفه صدرا. جلد 1. قم: نشر اسرا. چاپ اول.
حاجیلو، حسینعلی. 1383. «معرفی روشهای تحلیل دادههای کیفی با تأکید بر روش تحلیل محتوا». فصلنامۀ مدیریت فردا. شمارۀ 7و8.
خسروپناه، عبدالحسین. 1392. «جریانشناسی تفریح من است!». 14/10/1392. مصاحبه با پایگاه علمی تحلیلی گذار. Gozaar.ir. (برداشت در مرداد 1393)
ــــــــــــــــــــــــ. 1392. فلسفه علوم انسانی (بنیادهای نظری). قم: نشر تعلیم و تربیت اسلامی. چاپ اول.
ــــــــــــــــــــــــ. 1393. در جستوجوی علوم انسانی اسلامی. جلد اول. قم: نشر معارف. چاپ اول.
ــــــــــــــــــــــــ. 1394. روششناسی علوم اجتماعی. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. چاپ اول.
خواص، امیر. 1393. درسنامه تفکر نقدی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). چاپ دوم.
خورسندی طاسکوه، علی.1396. گفتمان میانرشتهای دانش. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. چاپ دوم.
رابینز، استیون. 1396. تئوری سازمان: ساختار و طرح سازمانی. ترجمۀ سیدمهدی الوانی و حسن داناییفرد. تهران: انتشارات صفار. چاپ چهلوششم.
رابینز، استیون؛ جاج، تیموتی. 1396. رفتار سازمانی. ترجمۀ مهدی زارع. تهران: انتشارات نص. چاپ هفتم.
رپکو، آلن .1396. پژوهش میانرشتهای: نظریه و فرایند. ترجمۀ محسن علویپور، مجيد كرمی، هدايتالله اعتمادیزادهدريكوندی و علیاكبر نورعليوند. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. چاپ دوم.
رضائیان، علی. 1384. اصول مدیریت. تهران: سمت. چاپ هفدهم.
ـــــــــــــــ. 1387. مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: سمت. چاپ نهم.
ـــــــــــــــ. 1395. مبانی سازمان و مدیریت. تهران: سمت. چاپ نوزدهم.
رضوانی، روحالله. 1389. «تحلیل محتوا». دو فصلنامۀ عیار پژوهش در علوم انسانی. سال دوم. شماره اول.
زرینکوب، عبدالحسین. 1381. تاریخ در ترازو. تهران: امیرکبیر. چاپ هفتم.
سالاریفر، محمدرضا و همکاران. 1393. روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ویراست دوم. چاپ پنجم.
ساوی، زینالدین عمربن سهلان. 1383ش/1425ق. البصائر النصیریه. تقدیم و تحقیق حسن مراغی. تهران: شمس تبریزی. چاپ اول.
سبحانى تبريزى، جعفر. 1414ه.ق. المحصول في علم الاُصول. جلد۴. تقريرات محمود جلالى مازندرانى. قم: مؤسسه امام صادق. چاپ اول.
سبزواری، ملاهادی. 1379ب. شرح المنظومة. جلد5. تصحیح علامه حسنزاده. تهران: نشر ناب. چاپ اول (موجود در نرمافزار جامع حکمت اسلامی نور).
ستوده، هدایتالله. 1392. روانشناسی اجتماعی. تهران: نشر آوای نور. چاپ شانزدهم.
سجادی، محمدصادق؛ عالمزاده، هادی. 1389. تاریخ نگاری در اسلام. تهران: سمت. چاپ یازدهم.
سلطانی، سیدعلی اصغر. 1383. تحلیل گفتمان بهمثابه نظریه و روش. فصلنامۀ نشریه علوم سیاسی. زمستان. شماره 28.
شریفی، احمدحسین. 1395. روششناسی علوم انسانی اسلامی. تهران: نشر آفتاب توسعه. چاپ اول.
شفیعی، عباس؛ خدمتی، ابوطالب؛ آقاپیروز، علی. 1391. رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی (سطح گروه). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ سوم.
صدر، محمد باقر.1417ه.ق. بحوث في علم الأصول. جلد۷. تقريرات محمود هاشمى شاهرودى. قم: مؤسسه دائرة معارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بيت عليهمالسلام. چاپ سوم.
طاهری، سیدصدرالدین. 1379. «بررسی انتقادی و مقایسه اصول فقه اسلامی و بینش هرمنوتیکی». فصلنامۀ قبسات. دورۀ 5، شمارۀ 17.
عقیلی، سیدوحید؛ لطفی حقیقت، امیر. 1389. «کاربرد روش تحلیل گفتمان در علوم رفتاری». فصلنامۀ دانشنامه. شمارۀ 12.
علیدوست، ابوالقاسم. 1394. فقه و عرف. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ پنجم.
علیزاده، عبدالرضا؛ اژدریزاده، حسین؛ کافی، مجید؛ زیرنظر توکل، محمد. 1385. جامعهشناسی معرفت (جستاری در تبیین رابطه ساخت و کنش اجتماعی و معرفتهای بشری). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم.
فاضلی، محمد. 1383. «گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی». پژوهشنامۀ علوم انسانی و اجتماعی. شمارۀ 14.
فرامرر قراملکی، احد. 1392. روششناسی مطالعات دینی. مشهد: نشر دانشگاه علوم اسلامی رضوی. چاپ هشتم.
فرامرر قراملکی، احد؛ سیاری، سعیده. 1389. مطالعات میانرشتهای: مبانی و رهیافتها. دو فصلنامۀ فلسفه و کلام اسلامی. سال43. شمارۀ2.
فوردمن، رابرد و همکاران. 1387. پرسش از میانرشتگی. ترجمۀ ارکان شریفی. در کتاب: چالشها و چشماندازهای مطالعات میانرشتهای. لیسا لاتوکا و دیگران. ترجمه و تدوین سیدمحسن علویپور و همکاران. تهران: نشر پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. چاپ اول.
قطبالدین شیرازی، محمود بن مسعود. 1383. شرح حكمة الاشراق. اهتمام عبدالله نورانى و مهدى محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى. چاپ اول.
کار، ئیایچ. 1387. تاریخ چیست؟ ترجمۀ حسن کامشاد. تهران: نشر خوارزمی. چاپ ششم.
کازر، لوئیس؛ استر، نیکو؛ مجا، ولکر؛ مرتن، رابرتک؛ مانهایم، کارل. 1389. جامعهشناسی معرفت (سیر تاریخی، نظریهها و چشماندازها). ترجمۀ جواد افشارکهن. تهران: نشر پژواک. چاپ اول.
کوزر، لوئیس؛ روزنبرگ، برنارد. 1391. نظریههای بنیادی جامعه شناختی. ترجمۀ فرهنگ ارشاد. تهران: نشر نی. چاپ پنجم.
گلدمن، آلون. 1395. معرفتشناسی اجتماعی (از مجموعه دانشنامه فلسفه استنفورد). ترجمۀ مهدی رعنایی. تهران: نشر ققنوس. چاپ اول.
گلوور، دیوید؛ استرابریج، شیلاف؛ توکل، محمد. 1388. جامعهشناسی معرفت و علم. ترجمۀ شاپور بهبیان، حامد حاجیحیدری، جمال محمدی، محمدرضا مهدویزاده و حسن ملک. تهران: سمت. چاپ چهارم.
مانهایم، کارل. 1380 . ایدئولوژی و اتوپیا مقدمهای بر جامعهشناسی شناخت. ترجمۀ فریبرز مجیدی. تهران: سمت. چاپ اول.
متین، منصور. 1388. تفکر میانرشتهای. قم: بوستان کتاب. چاپ اول.
ــــــــــــــ. 1392. فرهنگ اصطلاحات میانرشتهای. قم: بوستان کتاب. چاپ اول
محمدپور، احمد. 1392. روش تحقیق کیفی ضدروش. دو جلد. تهران: جامعهشناسان. چاپ دوم.
محمدپور، احمد. 1392ب. روش تحقیق کیفی ضدروش2. تهران: جامعهشناسان. چاپ دوم.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1391. شرح الاهیات شفا. جلد 1. تحقیق و نگارش محمدباقر ملکیان. قم: مؤسسۀ امام خمینی.
مطهری، مرتضی. 1377الف. مجموعه آثار. جلد 5. قم و تهران: صدرا. چاپ هشتم
ـــــــــــــــــ. 1377ب. مجموعه آثار. جلد 7. قم و تهران: صدرا. چاپ هشتم
مظفر، محمدرضا. 1433ه.ق. المنطق. تعلیقۀ غلامرضا فیاضی. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی. چاپ نهم.
مفتخری، حسین. 1393. مبانی علم تاریخ. تهران: سمت. چاپ چهارم.
مكارم شيرازى، ناصر. 1428ه.ق. انوار الأصول. جلد3. تقریرات احمد قدسی. قم: مدرسه الامام علیبن ابیطالب. چاپ دوم.
ملاصدرا. 1981. الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة. جلد1. بیروت: دار احياء التراث. چاپ سوم.
ـــــــــ. 1387. سه رسائل فلسفی. تصحیح سیدجلال آشتیانی. قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی. چاپ سوم.
ملائی توانی، علیرضا. 1390. درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ. تهران: نشر نی. چاپ چهارم.
ملکیان، مصطفی. 1373. تفکر نقدی. جزوه درسگفتار سالهای 1372-1373. دانلود از وبلاگ «bidgoli1371.blogfa.com »
منادی، مرتضی. 1385. «روش تحلیل محتواى متن گفتارى و نوشتارى در علوم رفتارى و اجتماعى». فصلنامۀ روششناسی علوم انسانی. دورۀ 12. شمارۀ 48.
مورن، جو. 1387. میانرشتگی. ترجمۀ داوود حاتمی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی. چاپ اول.
موسوی، آرش. 1390. درآمدی بر روانشناسی علم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ دوم.
مولکی، مایکل. 1389. علم و جامعهشناسی معرفت. ترجمۀ حسین کچویان. تهران: نشر نی. چاپ سوم.
مهدیزاده، سیدمحمد. 1393. نظریههای رسانه (اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی). تهران: انتشارات همشهری. چاپ چهارم.
نائينى، محمد حسين. 1376. فوائد الاُصول. جلد۴. تقريرات محمد على كاظمى خراسانى. قم: جامعۀ مدرسين حوزۀ علميۀ قم. چاپ اول.
نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد. 1375. شرح الاشارات و التنبيهات. جلد 1. قم: نشر البلاغة. چاپ اول.
واعظی، احمد. 1389. درآمدی بر هرمنوتیک. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ ششم.
ـــــــــــــــ. 1390. نظریه تفسیر متن.قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ اول.
وینسنت، اندرو. 1395. نظریههای دولت. ترجمۀ حسین بشیریه. تهران: نشر نی، تهران. چاپ یازدهم.
یوسفزاده، حسن؛ اسلامیتنها، اصغر؛ غمامی، سیدمحمدعلی. 1394. درآمدی بر ارتباطات جمعی از منظر اسلامی: الگوی رسانۀ مطلوب. قم: مؤسسۀ امام خمینی. چاپ اول.