دوره 8، شماره 2 - ( 6-1401 )                   جلد 8 شماره 2 صفحات 76-55 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rouhani M R. Interpretation of Islamic Wisdom from the Relationship between Meaning, Man and Society in Social Theory. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2022; 8 (2) :55-76
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-441-fa.html
روحانی محمدرضا. تفسیر حکمت اسلامی از رابطۀ معنا، انسان و جامعه در نظریۀ اجتماعی. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1401; 8 (2) :55-76

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-441-fa.html


چکیده:   (1116 مشاهده)
رابطۀ معنا با انسان و جامعه از مهم‌ترین دغدغه‌های فلسفه و علوم اجتماعی به ‌شمار می‌رود؛ زیرا امروزه منطق علوم اجتماعی فارغ از رویکرد کلاسیک (اثباتی)، نوعی گرایش به‌سوی نظریه‌های کلان اجتماعی را نشان می‌دهد که علاوه بر اینکه نمایانگر فلسفی‌شدن جامعه‌شناسی است، کارکرد آن نیز معقول کردن جهان اجتماعی یا به تعبیری معنادارکردن رابطۀ انسان و جامعه است. بدین وصف سوژگی با وجود ظرفیتی که در علوم اجتماعی به‌طور عام داشته و افق‌های مهمی را در سنت‌های نظری پدیدار کرده است، اما با اکتفا به عقل جزئی و تجربی در میانۀ دوآلیتۀ فلسفۀ غرب قرار گرفته و بالمآل در سیر تطور نظریه‌های اجتماعی نتیجه‌ای جز تصلب بی‌روح معنا و تزلزل سطحی معنا در رابطه با انسان و جامعه به‌دنبال نداشته است. بر این مبنا انسانی که به‌کمک سوژگی خود، جهان را استعلایی می‌نگریست، در بستر عواملی مانند سنت، فرهنگ، گفتمان، اساطیر و... چنان از معنا زدوده شد که گویی زاده این عوامل است و اینها نه‌تنها به فعل او بلکه به خود او نیز معنا می‌دهند، اما حکمت اسلامی از سقف عقلانیت موجود با اتصال به وجود فراتر رفته و این معناداری در رابطۀ انسان و جامعه را در دیالکتیک تاریخ معنوی و تاریخ تجربی و در سیر علل طولی و وسائط الهی تبیین می‌کند. از این حیث معانی از سویی به‌دلیل اعدادی به‌کمک اراده و اختیار درصورت افعال اعتباری انسان و از سوی دیگر به‌دلیل فاعلی به‌واسطۀ مشیت‌ الهی درصورت قوۀ ناطقه (فطرت‌الهی) تحقق می‌یابد؛ بنابراین براساس عوالم سه‌گانۀ معانی، امر و خلق در انسان معانی عقلی و فطری به تفصیل در معانی مثالی تنزل می‌یابد و پس از آن به ادراک حسی پیوند می‌خورد و این ادراک جزئی وهمی لحظه به لحظه به معنایابی انسان در جامعه در قالب اعتبارات اجتماعی منجر می‌شود.
متن کامل [PDF 379 kb]   (337 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1400/12/10

فهرست منابع
1. استوری، جان. 1386. مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه. ترجمۀ حسین پاینده. تهران: آگه. اُکس، گای؛ زیمل، گئورگ. 1387. مقالاتی دربارۀ تفسیر در علم اجتماعی. ترجمۀ شهناز مسمی‌پرست. تهران: شرکت سهامی انتشار. بنتون، تد؛ کرایب، یان. 1389. فلسفۀ علوم اجتماعی؛ بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمۀ محمود متحد و شهناز مسمی پرست. تهران: نشرآگه. پارسانیا، حمید.1390. روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا. جوادی آملی، عبدالله. 1387. عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد). جلد 1. قم: اسراء. دلانتی، گرارد. 1384. علم اجتماعی؛ فراسوی تعبیرگرایی و واقع‌گرایی. ترجمۀ محمد عزیز بختیاری. تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر. دهخدا، علی‌اکبر. 1372. لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران. دورکیم، امیل. 1376. تربیت و جامعه‌شناسی. ترجمۀ علی‌محمد کاردان. تهران: دانشگاه تهران. دورکیم، امیل. 1382/1383. صور ابتدایی حیات مذهبی. ترجمۀ نادر سالارزاده امیری. تهران: علامه طباطبائی (مرکز). دورکیم، امیل. 1391. درس‌های جامعه‌شناسی. ترجمۀ سید جمال‌الدین موسوی. تهران: نی. سیدمن، استیون. 1386. «نسبی‌کردن جامعه‌شناسی؛ چالش مطالعات فرهنگی». مقالات مطالعات فرهنگی؛ دیدگاه‌ها و مناقشات. ترجمۀ جمال محمدی. به کوشش محمد رضایی. تهران: جهاد دانشگاهی. طباطبایی، محمدحسین. 1374. المیزان فی تفسیر القرآن. جلد 17. قم: دفتر انتشارات اسلامی. _______________. 1388 الف. رسالۀ توحیدیه در مجموعه رسائل توحیدی. قم: بوستان کتاب. _______________. 1388 ب. رسالۀ وسائط الهی در مجموعه رسائل توحیدی. قم: بوستان کتاب. _______________. 1428 الف. رساله فی الاعتبارات در مجموعه رسائل سبعه. قم: باقیات. _______________. 1428 ب. رساله المنامات و النبوات در مجموعه رسائل سبعه. قم: باقیات. عمید، حسن. 1390. فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر. فی، برایان. 1381. فلسفهٔ امروزین علوم اجتماعی؛ نگرشی چندفرهنگی. ترجمۀ خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو. کلینی، محمد بن یعقوب. 1429. اصول کافی. جلد 1. قم: دار الحدیث. کالر، جاناتان. 1379. فردینان دوسوسور. ترجمۀ کوروش صفوی. تهران: هرمس. کچویان، حسین. 1392. «بیان مختصات جامعه‌شناسی ایرانی». کتاب ماه علوم اجتماعی. شمارۀ، 63 صص 10-4. کرایب، یان. 1381 نظریۀ اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: آگه. کربن، هانری. 1369. فلسفه ایرانی؛ فلسفه تطبیقی. ترجمۀ جواد طباطبائی. تهران: طوس. کوزر، لوئیس آلفرد. 1373. زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی. مارکس، کارل. 1363. گروندریسه. ترجمۀ باقر پرهام و احمد تدین. جلد 2. تهران: آگه. _________. 1377. دست‌نوشته‌های اقتصادی و فلسفی 1844. ترجمۀ حسن مرتضوی. تهران: آگه. محمدزاده، رضا. 1383. «تحلیل فلسفی». پژوهشنامۀ فلسفه دین. دورۀ دوم. شمارۀ 2. صص 67-99. صدرالمتألهین شیرازی، محمد. 1302 ق. مجموعۀ الرسائل التسعۀ. تهران: بی‌جــا. ___________________. 1383. شرح اصول الکافی (صدرا). جلد 1. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. مولان، باب. 1380. نظر جامعه‌شناسان دربارۀ جامعه‌شناسی. ترجمۀ یوسف نراقی. تهران: اطلاعات مهدی‌زاده، سید محمد. 1389. نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری. میلنر، آندرو؛ براویت، جف. 1385. درآمدی بر نظریۀ فرهنگی معاصر. ترجمۀ جمال محمدی. تهران: ققنوس. نوری، ملاعلی. 1363. التعلیقات علی مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی. نیچه، فردریش. 1382. در باب حقیقت و دروغ در مفهومی غیراخلاقی ترجمۀ مراد فرهادپور. تهران: هرمس. های، کالین. 1385. درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی. ترجمۀ جمال محمدی. تهران: نی. هله، اچ. جی. 1379. «بنیان‌های کلاسیک در پارادایم‌های جامعه‌شناسی خرد». ارغنون. ترجمه مریم رفعت جاه. شمارۀ 17. صص 182-167. وبر، ماکس. 1374. اقتصاد و جامعه. ترجمۀ عباس منوچهری. تهران: مولی. _______. 1388. اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری. ترجمۀ ثاقب‌فر. تهران: جامی. وینچ، پیتر. 1372. ایدۀ علم اجتماعی و پیوند آن با فلسفه. ترجمۀ سازمان سمت. تهران: سمت. Allan, K. 2010. The Social Lens: An Invitation to Social and Sociological Theory. CA: Sage. Bhaskar, R. 2015. Roy Bhaskar: A Theory of Education. London: Springer. Heap, S. 2004. Game theory: A critical text. New York: Routledge. Hirose, A. 2009. Structure, Agency, and Micro-Macro Distinction. Colorado:University of Colorado. Smith, A. D. 2003. Husserl and the Cartesian meditations (The Routledge Philosophers).London & New York: Routledge. Spegele, R. D. 1996. Political Realism in International Theory. New York: Cambridge University Press. Wintle, J. 2002. Makers of Modern Culture. London & New York: Psychology Press.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق