دوره 8، شماره 2 - ( 6-1401 )                   جلد 8 شماره 2 صفحات 132-101 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Moein Mehr S, Majidi V. Identifying School Architectural Design Criteria Based on Mulla Sadra's Theory of Substantial Motion as an Effective Factor in the Formation of Human Identity (A Case Study of Five Contemporary Schools in Iran). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2022; 8 (2) :101-132
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-443-fa.html
معین مهر صدیقه، مجیدی وحید. شناسایی معیارهای طراحی معماری مدرسه مبتنی بر نظریۀ حرکت جوهری ملاصدرا به‌مثابۀ عامل مؤثر در شکل‌گیری هویت انسان (بررسی پنج نمونه از مدارس معاصر در ایران). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1401; 8 (2) :101-132

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-443-fa.html


چکیده:   (2850 مشاهده)
مدرسه مکانی است که تعلیم و تربیت دانش‌آموزان بر بستر آن شکل می‌گیرد، اما بی‌توجهی به ساحت مبانی نظری اسلامی با تأکید بر شناخت انسان، نیازهای او و اهداف متعالی تعلیم و تربیت در این مکان، به بروز چالش‌هایی در پرداختن به قابلیت‌های فضای مدرسه در شکل‌دهی به هویت انسان منجر می‌شود. از آنجا که فلسفه همواره به اصول، بنیان‌ها و بنیادهای مسائل می‌پردازد و همه‌جانبه آن ‌را واکاوی می‌کند، این پژوهش نیز با توجه به نظریۀ حرکت جوهری ملاصدرا و شناخت مراتب کمال نفس انسان و صیرورت او در دستیابی به جایگاه انسان کامل بر بستر فضای تعلیم و تربیت صورت گرفته و معیارهای طراحی معماری مدرسه را مطالعه کرده است. براساس نظریهٔ حرکت جوهری، اهمیت تعلیم و تربیت در حکمت متعالیه معلوم می‌شود؛ زیرا آنچه در تعلیم و تربیت یا آموزش و پرورش رقم می‌خورد، تحول گوهر وجودی انسان است؛ به عبارت دیگر تعلیم و تربیت مستلزم تحولات ذاتی در انسان است. در این پژوهش، ویژگی‌های طراحی معماری پنج نمونه از مدارس معاصر ابتدایی در ایران بررسی شده و درنتیجه میزان توجه طراحان به آموزش و پرورش دانش‌آموزان با توجه به معیارهای فلسفۀ تربیت اسلامی ارزیابی شده است. راهبرد این پژوهش استدلال منطقی و به روش توصیفی- تحلیلی است؛ درنتیجه می‌توان گفت، معماری و طراحی فضاهای تربیتی باید در تطابق با ساحات حیات انسان و متناسب با شرایط و اقتضائات زمان و مکان و نیاز متربیان باشد. معماران باید با شناخت صحیح از مراتب کمال نفس انسان، محیط‌های آموزشی را به‌گونه‌ای طراحی کنند که بستر رشد و پرورش دانش‌آموزان را در تطابق با فلسفۀ تربیت اسلامی فراهم آورند.
متن کامل [PDF 5240 kb]   (549 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1400/12/10

فهرست منابع
1. اردلان، نادر و بختیار، لاله. 1380. حس وحدت. ترجمۀ حمید شاهرخ. تهران: انتشارات خاک. ارشدریاحی، علی و حمیدرضا اسکندری. 1389. «مراتب تکامل نفس از دیدگاه ملاصدرا». انسانپژوهی دینی. دورۀ هفتم. شمارۀ 24. صص 141-125. افراسیابی، افسانه. 1377. ارائۀ الگویی مناسب برای مکان‌یابی و استقرار مدارس ابتدایی و راهنمایی در شهرها، تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معاونت فنی و نظارت، دفتر تحقیقات و پژوهش. بهارنژاد، زکریا. 1392. «فضیلت از دیدگاه صدرا». خردنامۀ صدرا. شمارۀ 74، صص 42-23. ثمره، مهلا. 1394. بررسی نظام تربیتی ملاصدرا. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. به راهنمایی حمیدرضا علوی. کرمان: دانشگاه شهید باهنر. جعفری، محمدتقی. ۱۳۸۷. حیات معقول. تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار استاد علامه محمدتقی جعفری. خدابخشی، سحر؛ فروتن، منوچهر؛ سمیعی، امیر. 1393. «بررسی سیر تحول فضای معماری مدارس براساس ارزیابی نقش نظام آموزشی حاکم بر آن‌ها (نمونۀ موردی: مدرسۀ سپه‌سالار، دارالفنون و دبیرستان البرز)». باغ نظر. دورۀ 12. شمارۀ 37. صص 74-61. خسرونژاد، مرتضی؛ قمی، محسن؛ شریفانی محمد. 1387. «نظریۀ حرکت جوهری: پیامدهای فلسفی و تربیتی». اندیشۀ دینی. دورۀ 10. شمارۀ 29، صص 116-91. دانش‌مهر، زهره. 1377. مکان‌یابی فضاهای آموزشی در کالبد فیزیکی شهر تبریز. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معاونت فنی و نظارت، دفتر تحقیقات و پژوهش. دانشگاه شهید بهشتی. 1387. الگوسازی مدارس دوره ابتدایی و راهنمایی برای اقلیم گرم و مرطوب و سرد. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معاونت فنی و نظارت، دفتر تحقیقات و پژوهش. رشیدی احمدآبادی، راضیه. 1387. مبانی فلسفی تعلیم و تربیت و پیوند آن با زیبایی‌شناسی و تحولات فرهنگی از دیدگاه «ملاصدرا». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد به راهنمایی مهدی امامی جمعه. اصفهان: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. رشیدی احمدآبادی، راضیه؛ امامی جمعه، سید مهدی. 1388. «مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از نگاه ملاصدرا». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدر المتألهین شیرازی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. صص 662-639. رفیع‌زاده، ندا. 1382. الگوسازی مدارس متوسطه و کار و دانش در دو اقلیم گرم و مرطوب و سردسیر کشور. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معاونت فنی و نظارت، دفتر تحقیقات و پژوهش. زمرشیدی، حسین. 1378. نقش آجر و کاشی در نمای مدارس. تهران: نشر زمرد. زیباکلام منفرد، فاطمه. 1384. مکتب فلسفی لیبرالیسم آموزشی و اسلام. تفرش: مجتمع آموزشی و پژوهشی تفرش. سعیدی، حسن. 1388. «مبانی تعلیم و تربیت در حکمت متعالیه». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین شیرازی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. صدرالمتالهین شیرازی، محمد. 1363. اسرار الآیات. ترجمۀ محمد خواجوی. چاپ اول، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. __________________. 1375. رسالۀ الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه: مجموعه رسایل فلسفی صدرالمتألهین. تحقیق و تصحیح: حامد ناجی اصفهانی. تهران: انتشارات حکمت. صمدی، معصومه. 1388. نظریۀ حرکت جوهری و دلالت‌های آن در تعلیم تربیت اسلامی. مدیریت اسلامی مهر، شمارۀ 77. صص 96-67. طبائیان، سیده مرضیه. 1400. «پژوهشی در ضرورت طراحی بهینۀ فضاهای باز و محیط سبز کالبد آموزشی در راستای بهبود ادراک دانش‌آموزان و ارتقای کیفیت محیط آموزشی (مطالعۀ موردی: دبیرستان‌های دخترانۀ شهر اصفهان)». معماری و شهرسازی ایران. دورۀ دوازدهم. شمارۀ 1. صص 139-127. کسمائی، مرتضی. 1368. پهنه‌بندی اقلیمی ایران، ساختمان‌های آموزشی. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معاونت فنی و نظارت، دفتر تحقیقات و پژوهش. فیضی، محسن. حسینی، سیدباقر. مجیدی، وحید و جواد احمدی، 1396، ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاءکیفیت فضای معماری درکتابخانه‌های عمومی (نمونه موردی کتابخانه مرکزی همدان)، فصلنامه هویت شهر، شماره 31. غفاری، علی. 1377. اصول و مبانی طراحی فضاهای آموزشی. یافته‌های کاربردی پژوهش‌های علمی و فنی در زمینه فضاهای آموزشی و پرورشی. جلد سوم. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیزات مدارس کشور. قاضی‌زاده، بهرام. 1372. اصول و معیارهای طراحی فضاهای آموزشی و پرورشی. تهران: نشر سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، دفتر تحقیقات و پژوهش. لنگ، جان. 1395، آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمۀ علیرضا عینی‌فر. تهران: دانشگاه تهران. مجیدی بیدگلی، کبری. 1388. «تربیت در منشور حکمت متعالیه». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین شیرازی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. محقق داماد. سید مصطفی. 1388. «حق آموزش و پرورش از دیدگاه ملاصدرا». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین شیرازی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. صص 26- 21. محمدپور دهکردی، سیما. 1388. «نقش تربیت عقلانی در حفظ منزلت و کرامت انسانها بر مبنای اصول حکمت متعالیه». مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین شیرازی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. محمودی، محمدمهدی. 1384. طراحی فضاهای آموزشی با استفاده از فرم‌های انعطاف‌پذیر؛ یافته‌های کاربردی پژوهش‌های علمی و فنی در زمینه فضاهای آموزشی و پرورشی. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیزات مدارس کشور. محمودی، نورالدین؛ حسینی، افضل‌السادات. 1389. «بررسی مبانی معرفت‌شناسی ملاصدرا و دلالت‌های تربیتی آن در پرورش خلاقیت». اندیشه‌های نوین تربیتی. دورۀ 6. شمارۀ 9. صص 125-91. مخبر دزفولی، محمدرضا؛ نویدی ادهم، مهدی؛ اعرافی، علیرضا. 1390. سند تحول راهبردی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران. تهران، دبیرخانۀ شورای عالی آموزش و پرورش. مصباح یزدی، محمدتقی. 1386. آموزش فلسفه. جلد ۲. چاپ هفتم. قم: نشر بین‌الملل. نصر، سید حسین. 1375. هنر و معنویت اسلامی. ترجمۀ رحیم قاسمیان. تهران: دفتر مطالعات دینی هنر. نقره‌کار، عبدالحمید؛ حمزه‌نژاد، مهدی؛ رنجبر کرمانی، علی‌محمد. 1387. درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی. تهران: نشر وزارت مسکن و شهرسازی. نقره‌کار، عبدالحمید؛ تقدیر، سمانه؛ معین‌مهر، صدیقه. 1394. «اصولی برای معماری فضاهای آموزشی مبتنی بر تعریف انسان و معماری از منظر اسلام». انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. شمارۀ 10. نقره‌کار، عبدالحمید؛ مظفر، فرهنگ؛ تقدیر، سمانه. 1394. «تناظر انسان و هستی در اندیشۀ اسلامی و بازتاب آن در معماری اسلامی». فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. سال دهم. شمارۀ 19. صص 93-79. نقی‌زاده، محمد. 1387. شهر و معماری اسلامی (تجلیات و عینیات). اصفهان: انتشارات مانی. نوروزی، رضاعلی؛ بابازاده، طاهره. 1389. «پیامدهای تربیتی نفس از منظر ملاصدرا». اندیشۀ نوین دینی. دورۀ 6. شماره 23، صص 112-91. نوید ادهم، مهدی. 1382. پیام مدرسه. تهران: انتشارات مدرسه. هرندی، محمدمهدی؛ اکرمی، غلامرضا. 1377. فضای باز در مدارس ابتدایی. تهران: سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، معاونت فنی و نظارت، دفتر تحقیقات و پژوهش.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق