Razavi R, Parchebaf Dolati M, Roshanbin I. The pattern of historiography based on Quranic verses, narra-tions and Imamites' theological principles (meaning, why and how). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2017; 2 (4) :109-134
URL:
http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-51-fa.html
رضوی رسول، پارچهباف دولتی محمد، روشن بین ایمان. الگوی تاریخپژوهی مبتنی بر آیات و روایات و اصول کلامی امامیه: چیستی، چرایی، چگونگی. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1395; 2 (4) :109-134
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-51-fa.html
دانشیار گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث، ایران، تهران
چکیده: (1781 مشاهده)
چکیده
امروزه بحث تاریخ فکر به یکی از دغدغههای محققان تبدیل شده و رویکرد غالب نگرش فلسفی در فضای دانشگاهی درباره باور امامتشناختی، تاریخی است و کمتر منازعات کلامی را برمیتابند. به عبارت دیگر دنیای مدرن، بیشتر تمایل دارد ماهیت تشیع را با رویکرد تاریخی بشناسد. ازاینرو برای اثبات اصالت تاریخی یک باور امامتی، نخستین ادوار تاریخی شیعه از مهمترین بخشهای شناخت و تحلیل این مکتب به شمار میآید. در طول تاریخ، قدرت حاکم و گفتمان غالب، متعلق به پیروان مکتب خلفا بوده و لذا شواهد پرشماری وجود دارد که تاریخنگاری در منابع اولیه، تحت تأثیر باورهای کلامی و تعلقات سیاسی و قومی مورخان سنیمذهب بوده است. ازاینرو در نقل گزارشهای تاریخی بین عامه و خاصه و گاه بین خود عامه با اختلاف در محتوا روبهروییم. نکته مهم آن است که این اختلافها در محتوا، مستندی برای باورهای غلط میشود و یا باورهای غلط را ایجاد میکند. از سوی دیگر نقل نادرست گزارش تاریخی، شواهد موجود تاریخ بر باورهای کلامی را از بین میبرد و سبب ایجاد شبهات کلامی با پوشش تاریخی میشود.
بنابراین باید روش و الگویی ارائه داد تا با گردآوری گزارشهای تاریخی قرآن و سنت به عنوان متقنترین و قطعیترین تاریخ مکتوب وحیانی و با تکیه بر باورهای کلامی شیعه و مطالعات تطبیقی میان منابع تاریخی و رمزگشایی از گفتمان غالب، به تاریخ قطعی دست یابیم؛ تاریخی که اصالت تاریخی باور امامیه را از میان نخستین ادوار به اثبات رساند و مبین باورهای شیعی باشد. به چنین پژوهشی «تاریخپژوهی مبتنی بر آیات و روایات و اصول کلامی امامیه» گفته میشود که بازگوکننده تاریخ درخور اعتماد و اتکایی است و بررسی آن گویای شواهدی بر باورهای کلامی شیعی است و مطالعهاش حاوی استخراج مستندات باورهای کلامی امامیه و تحلیلش مبیّن باورهاست. همچنین این تاریخ قطعی، بهخودیخود منبعی برای باورسازی به صورت مستقل خواهد بود. این مقاله به دنبال پاسخ به چیستی، چرایی و چگونگی «الگوی تاریخپژوهی مبتنی بر آیات و روایات و اصول کلامی امامیه» است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1395/12/28
فهرست منابع
1. قرآن کریم
نهجالبلاغه
ابطحی، سیدعبدالحمید (1394). تبیین تاریخی در مورد باور شیعیان به علم الهی امامان و آگاهی ایشان به مغیبات. رساله دکتری. دانشگاه پیام نور.
برنجکار، رضا (1391). روششناسی علم کلام. قم: مؤسسه علمی و فرهنگی دارالحدیث.
برنجکار، رضا (1374). معرفت فطری خدا. تهران: مؤسسه نبأ.
ابنهشام، عبدالملکبنهشام (1375). السيرة النبويه. ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی. قم: کتابچی.
ابنحنبل، احمد بن محمد (1313ق). المسند. مصر. بیروت: دار صادر.
ابوزهره، محمد (بیتا). تاریخ المذاهب الاسلامیه. قاهره: دارالفکر العربی.
انصاری، شیخ مرتضی (1372). فرائد الاصول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
بخاری، محمدبن اسماعیل (بی تا)، صحیح البخاری. بیروت: دارالمعرفه.
بهرامپور، شعبانعلی (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
تفتازانی، سعد الدین مسعود بن عمر (1371). المقاصد و شرح المقاصد. تحقیق دکتر عبدالرحمن عمیره. قم: انتشارات شریف رضی.
ترمذی، محمد بن عیسی (بیتا). صحیح ترمذی. تحقیق احمد محمد شاکر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1410 ق)، غرر الحكم و درر الكلم - قم.
جعفریان، رسول (1373). حیات فکری و سیاسی ائمه:. ج1و2. تهران: سازمان چاپ و انتشارات تهران.
حلبی شافعی، ابوالفرج (1320ق). السيرة الحلبيه، بی جا.
خوئی، سیدابوالقاسم (1430 ق)، البیان فی تفسیر القرآن، قم:موسسه احیاء آثار الامام الخویی.
ـــــــــــــــــــ (بی تا)، مصباح الاصول، تقریر السید محمد الواعظ الحسینی، قم: منشورات مكتبة الداوری.
روشنبین، ایمان (1390). تأثیر باورهای کلامی ابن هشام بر تألیف السیره النبویه. تهران: دانشگاه قرآن و حدیث.
سلیمی، معصومه (1392). بنمایههای قرآنی بصائر الدرجات. تهران: دانشگاه قرآن و حدیث.
صدوق، محمدبن على (1376 ش)، الأمالی، تهران: کتابچى.
طبری، محمد بن جریر (1387). تاریخ الامم والملوک. قاهره: دارالمعارف.
عاملی، جعفر مرتضی (1426ق). الصحيح من سيرة النبی الأعظم. قم: دار الحدیث.
علی بن ابی طالب ()، غرر الحکم،
عسقلانی، احمد بن علی بن حجر (1300). فتح الباری. بیروت: دارالمعرفة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مفید، محمد بن محمد (1413ق). الاختصاص. تصحیح غفاری. قم: المؤتمر العالمی لالفية الشیخ المفید.
مفید، محمد بن محمد (1414ق). اوائل المقالات. بیروت: دارالمفید.