هدف این مقاله اثبات ضرورت بهرهگیری از علمالنفس صدرایی بهعنوان یک الگوی جامع و برهانی برای بازسازی علم اجتماعی اسلامی است. به این منظور در سه بخش مجزا با روش توصیفی-تحلیلی و روش دلالتپژوهی وجوه ضرورت، جامعیت و وجاهت برهانی این الگو موردبحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش نخست پس از ذکر چالشهای بنیادین علوم اجتماعی در فهم رابطه انسان و طبیعت با ذکر ادله مختلفی نشان داده شده که این الگوی معرفتی میتواند بهنحو بنیادین این مسئله را حل نماید و امکان تبیین و تفسیر و نقد ظاهر و باطن پدیدههای اجتماعی را بهصورت منسجم و همافزا فراهم آورد. در بخش دوم توضیح داده شده که چرا برخلاف سایر الگوهای استعاری که برای شناخت جامعه استفاده میشوند این الگو بهخاطر داشتن جامعیت میتواند تمامی ابعاد تبیینی، تفسیری و انتقادی پدیدههای اجتماعی را در خود پوشش دهد و ما را دچار تقلیلگرایی در فهم پدیدههای اجتماعی نکند و در بخش سوم توضیح داده شده است که دلالتهای حاصل از این الگوی روشی تنها در حد یک تمثیل، اعتبار ظنی ندارند بلکه میتوان با اتکا بر مباحث اصالت جامعه برهانی بودن دلالتهای آن و نحوه تسری قواعد علمالنفس به علوم اجتماعی را روشن و مبرهن ساخت و از این طریق پای بسیاری از قواعد علمالنفس صدرایی را به شناخت پدیدههای اجتماعی بهگونهای برهانی و اثرگذار باز نمود.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1402/6/1
فهرست منابع
1. آمدی، عبدالواحدبنمحمد تمیمی. 1366. تصنیف غررالحکم و درر الکلم. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
امام خمینی. بیتا م. مصباح الهدایة الی الخلافة و الولایة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
برایان فی. 1393. فلسفه امروزین علوم اجتماعی. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: نشر طرح نو.
بنتون و کرایب. 1384. فلسفه علوم اجتماعی، بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمه شهناز مسمیپرست و محمود متحد. تهران: نشر آگه.
بوریل، گیبسون و گارت مورگان. 1393. نظریههای کلان جامعه شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان. تهران: سمت.
پارسانیا، حمید. 1389الف. روششناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید. 1391. جهانهای اجتماعی. قم: انتشارات کتاب فردا.
پارسانیا، حمید. 1389ب. هستی و هبوط. قم: دفتر نشر معارف.
پارسانیا، حمید. 1389ح. حدیث پیمانه. قم: دفتر نشر معارف.
پارسانیا، حمید. 1397. علم و فلسفه. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوانعلی، مرتضی. 1391. سیمای سازمان از نگاه اسلام در پرتو استعاره امانت، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
حسینی، سیدباقر. 1397. «رابطهٔ متقابل عرفان اسلامی و ادبیات فارسی». نخستین همایش ملی اخلاق و عرفان در ادب فارسی. زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان.
خانی، ابراهیم. 1395. جامعهشناسی متعالیه: هستیشناسی حیاتهای اجتماعی براساس مبانی فلسفه و عرفان اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
خانی، ابراهیم. 1397. بازخوانی مبانی و ساختار مسئله وجودشناسی در حکمت متعالیه براساس منطق اسفار اربعه عرفانی طبق خوانش قیصری. رسالهٔ دکتری. اصفهان، دانشگاه اصفهان.
خانی، ابراهیم. 1401. «ارائه برهانی نوین بر اصالت جامعه متکی بر قاعده فناء عرفانی براساس اندیشه علامه طباطبایی و خواجه نصیر طوسی». نظریههای اجتماعی متفکرین مسلمان. ش24، بهار، ص81-99.
دانایی فرد، حسن. 1395. «روششناسی مطالعات دلالتپژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیانها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا». روششناسی علوم انسانی. ص39 تا 71.
دباغ، حسین. 1393. مجاز در حقیقت ورود استعارهها در علم. تهران: انتشارات هرمس.
سبزواری، ملاهادی. 1383. اسرار الحکم. قم: مطبوعات دینی.
سجادی، سیدجعفر. 1379. فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ.
شیواپور، حامد. 1394. نظریه روح معنا در تفسیر قرآن. چ1. قم: دانشگاه مفید.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1417. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
طوسی، خواجه نصیرالدین. 1361. اساس الاقتباس. چ3. تهران: دانشگاه تهران.
طوسی، خواجه نصیرالدین. 1387. اخلاق ناصری. تهران: انتشارات بهزاد.
عبودیت، عبدالرسول. 1385. درآمدی به نظام حکمت صدرایی. تهران: سمت.
فارابی، ابونصر. 1413. الاعمال الفلسفیة. بیروت: دارالمناهل.
فارابی، ابونصر. 1995. آراء اهل المدینه الفاضله و مضادتها. بیروت: مکتبة الهلال.
فارابی، ابونصر. 1996. السیاسة المدینة. بیروت: مکتبة الهلال.
قائمینیک، محمدرضا. 1400. تعامل علوم طبیعی و علوم انسانی: چارچوبی برای سیاستگذاری علم. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
قیصری، داوود. 1375. شرح فصوص الحکم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
کاپلستون، فردریک. 1384. تاریخ فلسفه، از دکارت تا لایب نیتس، ترجمه غلامرضا اعوانی. تهران: انتشارات سروش.
کاپلستون، فردریک. 1380. تاریخ فلسفه، از ولف تا کانت، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر. تهران: انتشارات سروش.
کاشانی، عبدالرزاق. 1385. شرح منازل السائرین. قم: انتشارات بیدار.
مطهری، مرتضی. 1381. مجموعه آثار شهید مطهری. قم: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی. 1375. جامعه و تاریخ،.تهران: انتشارات صدرا.
ملاصدرا. 1354. مبدأ و معاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا. 1360. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق، سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ملاصدرا. 1363. مفاتیح الغیب. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا. 1981. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
هچ، ماری جو. 1387. تئوری سازمان. ترجمه حسن داناییفرد. تهران: نشر افکار.
یزدانپناه، سیدیدالله. 1401. چیستی و نحوه وجود فرهنگ: نگرشی نوین به فلسفه فرهنگ. قم: کتاب فردا.
یزدانپناه، سیدیدالله. 1395. فلسفه فلسفه: تأملاتی در فلسفه فلسفه اسلامی، قم: انتشارات کتاب فردا.