دوره 9، شماره 2 - ( 6-1402 )                   جلد 9 شماره 2 صفحات 94-73 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Khormai F. Formative Methodology: A Transformative Approach at Research in Islamic Humanities and Social Sciences. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2023; 9 (2) :73-94
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-549-fa.html
خرمائی فرهاد. روش‌شناسی تکوینی: نگاهی تحولی به پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی اسلامی. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1402; 9 (2) :73-94

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-549-fa.html


چکیده:   (270 مشاهده)
در حوزهٔ شناخت علمی چگونگی دستیابی به واقعیت و شیوهٔ دسترسی به یافته‌ها گاه اهمیت بیشتری از خود یافته‌ها دارد، چراکه اعتبار و سودمندی یافته‌ها وابسته به روش‌هایی است که محققان در فرآیند تحقیق به‌کار می‌گیرند. روش‌شناسی تکوینی نگاهی هدفمند به پژوهش است که با مبنا قراردهی فلسفهٔ اسلامی به‌صورت عام و حکمت متعالیه صدرایی به‌صورت خاص کوشش دارد واقعیت (گذشته/حال/ آینده) را مورد شناسایی قرار دهد. این روش‌شناسی مبتنی بر فرانظریه تکوینی است که با قبول مبانی اساسی حکمت صدرایی (اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری) منطقی را پیشنهاد می‌دهد تا راهنمای پژوهشگران برای ورود به علوم تجربی انسانی- اجتماعی در بستر اندیشه اسلامی باشد. روش این پژوهش هستاریابی تکوینی از نوع هستارانگاری توصیفی- استنتاجی است که در آن پژوهشگر با تشریح مؤلفه‌های فرانظریه تکوینی و روش‌شناسی مفروض در این فرانظریه تلاش نموده است، دستگاهی شناختاری با عنوان دستگاه «مختصات کروی تکوینی» را پیشنهاد دهد. این دستگاه فضایی توپولوژیک را فراهم می‌آورد که مختصات رویدادهای مشاهده‌شده که با عنوان هستار از آن یاد می‌شود، قابل بازنمایی کمی، کیفی، مکان‌مندی، زمان‌مندی، اثرگذاری، اثرپذیری و دیگر مختصاتی که امکان شناخت رویدادهای درون فردی و بیرون فردی و تبادل فرد و کرانمندی‌های او یا آنچه او را احاطه کرده است را فراهم می‌آورد. در این مقاله ابتدا با معرفی رویکرد تکوینی، فرانظریه تکوینی و دستگاه مختصات کروی تکوینی به روش‌های پژوهش در این رویکرد اشاره خواهد شد و با استنتاج ویژگی‌های روش‌شناسی تکوینی، تلویحات این روش‌شناسی برای علوم انسانی و اجتماعی در بستر اندیشه‌های اسلامی موردبحث قرار می‌گیرد. حسب‌نظر مؤلف این نگارش، روش‌شناسی تکوینی رهیافتی قابل‌توجه در مواجهه با پرسش دشوار چیستی روش‌شناسی و چگونگی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی اسلامی است.
متن کامل [PDF 642 kb]   (172 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1402/6/1

فهرست منابع
1. اعرافی، علیرضا.1394. " ظرفیت شناسی علم اصول فقه برای علوم انسانی در ظرفیت شناسی علوم اسلامی در تحول علوم انسانی". قم: مجمع عالی حکمت اسلامی. ایمان، محمدتقی و احمد کلاته ساداتی. 1392. روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. باقری، خسرو. 1382. هویت علم دینی، نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین با علوم انسانی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. بستان، حسین. 1384. گامی به سوی علم دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. بیتس، مارس، جی. 1387. «مقدمه‌ای بر فرانظریه، نظریه و الگوها». ترجمه غلام حیدری. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. س11، ش44. ص275- 297. پسندیده، عباس. 1386 الف. «در آمدی بر روش‌شناسی فهم معارف روان‌شناختی از احادیث». علوم حدیث. ش45 و 46. پیروزمند، علیرضا. 1393. رابطه منطقی دین و علوم کاربردی. قم: کتاب فردا. تقوی، سیدمحمدرضا. 1399. الگوی علوم انسانی اسلامی: چهارچوب نظری و مدل عملیاتی. تهران: آفتاب توسعه. مرکز پژوهش‌های علوم انسانی صدرا. 9.جوادی آملی، عبدالله. 1386. منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. تنظیم احمد واعظی. قم: مرکز نشر اسراء. 10.حسنی، سیدرضا و مهدی علی‌پور. 1390. پارادایم اجتهادی دانش دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 11. خرمائی، فرهاد. 1385. «علم خوب در علوم انسانی چه نوع علمی است؟ پرسشی درست یا غلط». مجموعه مقالات اولین کنگره ملی علوم انسانی. تهران: مرکز همایش‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. 12. خرمائی، فرهاد.1390. «روان‌شناسی در پارادایم الهی». مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی روان‌شناسی و دین. تهران: دانشگاه تهران. 13.خسروپناه، عبدالحسین. 1393. در جست‌وجوی علوم انسانی اسلامی. قم: نشر معارف. 14. دهخدا، علی‌اکبر؛ محمد معین؛ سیدجعفر شهیدی و حسن احمدی گیوی. 1377. لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، روزنه. 15. رشاد، علی‌اکبر. 1387. «معیار علم دینی». ذهن. ش33. 16. زاهد زاهدانی، سیدسعید. 1402. جامعه‌شناسی با رویکردی سه‌وجهی. تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. 17. سوزنچی، حسین. 1388. معنا، امکان و راه‌کارهای تحقق علم دینی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی. 18. گلشنی، مهدی. 1385. از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 19. مصباح یزدی. محمدتقی. 1390. «علم دینی و اسلامی‌سازی علوم انسانی». معارف. ش86، ص16. 20. موحد ابطحی، سیدمحمدتقی. 1401. درآمدی بر ایده علوم انسانی اسلامی. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا. 21. موحد ابطحی، سیدمحمدتقی. 1402. تأملاتی در باب علم دینی. تهران: مؤسسه فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری. 22. میرباقری، سیدمحمدمهدی. 1391. جریان‌شناسی تولید علوم انسانی اسلامی. مجموعه مقالات تحول در علوم انسانی. قم: کتاب فردا. 23. واسطی، عبدالحمید. 1398. «پارادایم شبکه‌ای (پارادایم علم دینی به‌مثابه پارادایم رقیب علوم انسانی موجود)». فصلنامه حکمت اسلامی. د6، ش4، ص 9-37. 24. Antoniou.G.A, VonHarmelen.F,B. 2004. A semantic web primer. MIT press. 25. Bates, Marcia.J. 2005. “An Introduction to Metatheories, and Models”. In:Theories of Information Behavior, Edited By Karen. E. Fisher, Sandra Erdelez and Lynne.e (E.D)Mckechnie, Medford, New Jersey:Information Today. pp1-24. 26. Corazzon.R,A. 2014.”Theory and history of ontology. Ancient Greek and Roman Philosophy”. Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy. 43 (1): p. 21 – 37.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق