دوره 3، شماره 2 - ( 6-1396 )
جلد 3 شماره 2 صفحات 40-7 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Qaeminia A. Architecture of the Religious Science (The Connective Theory on Religious Science). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2017; 3 (2) :7-40
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-63-fa.html
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-63-fa.html
قائمی‌نیا علیرضا. معماری علم دینی(نظریۀ پیوندی در باب علم دینی). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1396; 3 (2) :7-40
چکیده: (1913 مشاهده)
چکیده
نگارنده تلاش دارد با استفاده از دستاوردهای جریان‌های مختلف در فلسفۀ علم، امکان علم دینی و فرایند شکل‌گیری آن را نشان دهد.
براساس این نظریه، علم دینی از حاصل پیوند معرفتی علم به زمینۀ دین حاصل می‌آید. این پیوند موجب می‌شود که ویژگی‌های معرفتی و شناختی دین از دو جهت در علم تأثیر بگذارد: یکی از جهت فراهم‌آوردن زمینۀ متناسب و سازگار با دین برای علم و دیگر، از جهت تأثیر دین در ساختار درونی علم؛ به‌عبارت دیگر، دین از دو جهت بر مسیر تحوّل و رشد علم تأثیر می‌گذارد: یکی از جهت دست‌بردن در امور بیرونی علم (مبانی و ارزش‌ها) و دیگر، از جهت تأثیرگذاری در ویژگی‌ها و عناصر درونی علم (نظریات و مدل‌ها و مسائل وغیره).
روشن است که این نظریه «پیوند معرفت‌شناختی» میان علم و دین را نشان می‌دهد. همان‌طور که در «پیوند زیست‌شناختی» اوصاف و ویژگی‌های یک گیاه مثلاً در گیاه دیگر تأثیر می‌گذارد و گیاه دوم از یک جهت وابسته به گیاه نخست است، در پیوند معرفت‌شناختی هم اوصاف معرفتی دین و مؤلفه‌های معرفت دینی به صور مختلف در علم تأثیر می‌گذارد. دین و علم به‌صورت دو فضای مفهومی در ذهن عمل می‌کنند که میان آنها روابط و نسبت‌هایی پیدا می‌شود و تلفیق‌هایی به‌وجود می‌آید. حاصل پیوند زیست‌شناختی میوه‌ای جدید با خصوصیاتی تازه است، حاصل تلفیق علم با دین هم علم دینی است که ویژگی‌های تازه‌ای دارد؛ اما این پیوند، برخلاف پیوند زیست‌شناختی، غالباً با اختیار صورت نمی‌گیرد. بلکه به‌طور طبیعی در ذهن دیندار شکل می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها:
نگارنده تلاش دارد با استفاده از دستاوردهای جریان‌های مختلف در فلسفۀ علم، امکان علم دینی و فرایند شکل‌گیری آن را نشان دهد.
براساس این نظریه، علم دینی از حاصل پیوند معرفتی علم به زمینۀ دین حاصل می‌آید. این پیوند موجب می‌شود که ویژگی‌های معرفتی و شناختی دین از دو جهت در علم تأثیر بگذارد: یکی از جهت فراهم‌آوردن زمینۀ متناسب و سازگار با دین برای علم و دیگر، از جهت تأثیر دین در ساختار درونی علم؛ به‌عبارت دیگر، دین از دو جهت بر مسیر تحوّل و رشد علم تأثیر می‌گذارد: یکی از جهت دست‌بردن در امور بیرونی علم (مبانی و ارزش‌ها) و دیگر، از جهت تأثیرگذاری در ویژگی‌ها و عناصر درونی علم (نظریات و مدل‌ها و مسائل وغیره).
روشن است که این نظریه «پیوند معرفت‌شناختی» میان علم و دین را نشان می‌دهد. همان‌طور که در «پیوند زیست‌شناختی» اوصاف و ویژگی‌های یک گیاه مثلاً در گیاه دیگر تأثیر می‌گذارد و گیاه دوم از یک جهت وابسته به گیاه نخست است، در پیوند معرفت‌شناختی هم اوصاف معرفتی دین و مؤلفه‌های معرفت دینی به صور مختلف در علم تأثیر می‌گذارد. دین و علم به‌صورت دو فضای مفهومی در ذهن عمل می‌کنند که میان آنها روابط و نسبت‌هایی پیدا می‌شود و تلفیق‌هایی به‌وجود می‌آید. حاصل پیوند زیست‌شناختی میوه‌ای جدید با خصوصیاتی تازه است، حاصل تلفیق علم با دین هم علم دینی است که ویژگی‌های تازه‌ای دارد؛ اما این پیوند، برخلاف پیوند زیست‌شناختی، غالباً با اختیار صورت نمی‌گیرد. بلکه به‌طور طبیعی در ذهن دیندار شکل می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها:
واژه‌های کلیدی: علم دینی، پیوند معرفت‌شناختی، تلفیق مفهومی، متافیزیک علم، کل‌گرایی، تأثیر استعاری، دستگاه مفهومی.
فهرست منابع
1. اقبال، مظفر. 1389. اسلام و علم. ترجمۀ فرشته ناصری و علی آخشینی. مشهد: انتشارات آستان قدس.
پیترز، تِد. 1386. بازی در نقش خدا؟. ترجمۀ عبدالرضا سالار بهزادی. تهران: نشر نی.
باربور، ایان. 1362. علم و دین. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
جانیاک، آندرو. 1392. نیوتون فیلسوف. ترجمۀ سعید جعفری. تهران: انتشارات نیلوفر.
چیتیک، ویلیام. 1388. علم جهان، علم جان؛ ربط جهان‌شناسی اسلامی در دنیای معاصر. ترجمۀ سید امیرحسین اصغری. تهران: انتشارات اطلاعات.
دورتیه، ژان فرانسوا. 1392. علوم انسانی؛ گسترۀ شناخت‌ها. ترجمۀ مرتضی کُتبی و جلال‌الدین رفیع‌پور و ناصر فکوهی. تهران: نشر نی.
دامپی‌یر، ویلیام سیسیل. 1371. تاریخ علم. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ. تهران: انتشارات سمت.
فروند، ژولین. 1372. نظریه‌های مربوط به علوم انسانی. ترجمۀ محمدعلی کاردان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
قائمی‌نیا، علیرضا. 1382. «شبکۀ معرفت دینی». قبسات. شماره 28.
Andersen, Hanne & Barker, Peter & Chen, Xiang. 2006. The Cognitive Structure of Scientific Revolutions. New York: Cambridge University Press.
Delanty, Gerard. 1991. Social Science; Beyond Constructivism and Realism, Buckingham: Open University Press.
French, Steven. 2007. Science; Key concepts in Philosophy. London: Continuum.
Fauconnier, Gilles & Turnner, Mark. 2000. The way we think; Conceptual blending and the mind’s hidden complexities. New York: Basic books; a member of Perseus Books Group.
Gaukroger, Stephen. 2006. The Emergence of a Scientific Culture. Oxford. Clarendon Press.
Hollis, Martin. 1994. The Philosophy of Social Science; an introduction. New York: Cambridge University Press.
Harris, Errol. 1965. The Foundations of Metaphysics in Science. New Jersey and London: Humanities Press.
Imre Lakatos and Alan Musgrave, eds. 1970. Criticism and the Growth of Knowledge, Cambridge: Cambridge University Press.
Laudan, Larry. 1977. Progress and its Problems. California: Univerity of California Press.
Niiniluoto, Ilkka. 1999. Critical Scientific Realism. New York: Oxford University Press.
Reeves, Carol. 2005. The language of Science. London and New York: Routledge.
Rescher, Nicholas. 2003. Epistemology; An Introduction to the Theory of Khnowledge. New York: State University of New York.
Scott, John. 2011. Conceptualising the Social World. Cambridge: Cambridge University Press.
Thagard, Paul. 1988. Computational Philosophy of Science. London: The MIT Press.
Thagard, Paul. 1992. Conceptual Revolutions. Princeton & New Jersey, Princeton University Press.
Van Fraassen, Bas. 1980. The Scientific Image. Oxford: Clarendom Press.
Weinberg, Steven. 1994. Dreams of A Final Theory. NewYork: Vintage Books.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
