دوره 3، شماره 3 - ( 9-1396 )                   جلد 3 شماره 3 صفحات 40-7 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Yousefzadeh H. Methodological requirements for providing theory in the new social arenas from an Islamic perspective. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2017; 3 (3) :7-40
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-67-fa.html
یوسف‌زاده حسن. بایسته‌های روش‌شناختی تولید نظریه در عرصه‌های جدید اجتماعی از منظر اسلامی. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1396; 3 (3) :7-40

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-67-fa.html


استادیار جامعه ‌المصطفی العالمیه، ایران، قم
چکیده:   (1822 مشاهده)

چکیده
مهم‎ترین نکته‌ای که علوم انسانی را به مرکز مباحثات دانشگاهی کشاند، پیشرفت‌های مادی در مغرب‎زمین بود. ظهور و رشد علوم انسانی در ایران نیز مرهون آمدوشدهای محصلان ایرانی به فرنگ و نیز انگیزه غربیان برای همراه کردن مشرق‎زمین با خود در جهت گسترش فرهنگ غرب و ایجاد بازارهای اقتصادی جدید بود. در سال‎های اخیر نیز که مقام معظم رهبری به صورت جدی بحث تحول در علوم انسانی را مطرح و مطالبه می‎‎کنند، سخنشان در بستر نگاه به پیشرفت تبیین‎پذیر است. در همان فضایی که الگوی پیشرفت و سبک زندگی اسلامی مطرح می‌شود، تحول در علوم انسانی نیز به ‌طور جدی مورد توجه ایشان قرار می‌گیرد. در نتیجه در نسبت علوم انسانی با پیشرفت و سازوکارهای آن بهتر می‌توان جایگاه این بحث را تبیین کرد. رشد و گسترش علوم انسانی اسلامی در گرو روش‌شناسی‌های دقیق و ارائه راهکارهای علمی متناسب در عرصه‌هایی است که نماد فرهنگ و تمدن اسلامی به شمار می‌روند. عرصه‌هایی از قبیل الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و سبک زندگی اسلامی به دلیل شمول و کلیتشان همه عرصه‌های علوم انسانی را دربرمی‌گیرند و اهتمام به روش‌شناسی و نظریه‌پردازی در این دو عرصه، نقطه ثقل تحول در علوم انسانی به شمار می‌رود. علوم انسانی همچنان‎که پیشران توسعه در مغرب‎زمین به شمار می‌روند، عنصری تعیین‌کننده در تحقق الگوی اسلامی پیشرفت و نیز سبک زندگی اسلامی در جهان اسلام هستند. تغییر مسیر علوم انسانی از رویکردهای غربی به سمت‌وسوی مسائل اسلامی و حتی بومی، استلزاماتی دارد که در این مقاله مورد توجه قرار می‌گیرد. بدین‎ترتیب با بهره‌گیری از ظرفیت روشِ «پیاز پژوهش» ساندرز، در پاسخ به این پرسش که از نگاه اسلامی، نظریه‌پردازی در عرصه‌های جدید دارای چه استلزاماتی است، دیدگاه نظری و روش‌شناسانه برخی متفکران اسلامی معاصر (شهید صدر، محمدتقی جعفری، جوادی آملی، اعرافی، رشاد، عابدی و پارسانیا) در جهت دستیابی به الگوی روش‌شناسانه مناسب در تحول علوم انسانی بررسی شد و این نتیجه به دست آمد که ورود به هر گونه مبحث کاربردی از دیدگاه اسلامی، نیازمند توجه توأمان به فلسفه، اخلاق و فقه به ‌صورت منظومه‌ای است.
متن کامل [PDF 851 kb]   (822 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1396/9/30

فهرست منابع
1. ابن‌سینا (1383). الهیات دانشنامه علائی. تصحیح محمد معین. همدان: دانشگاه بوعلی سینا. ابن‌عربی، محمدبن علی (1381). درخت هستی. ترجمه گل‌بابا سعیدی. تهران: شفیعی. اعرافی، علیرضا (1392). اجتهاد تمدن‌ساز، مجموع مقالات دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. تهران:‌ مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. اعرافی، علیرضا (1393). جایگاه فقه در ترسیم الگوی اسلامی پیشرفت، پژوهشنامه علوم انسانی اسلامی. 1 (2): 5-20. اعرافی، علیرضا (1394)، الزامات روش‌شناختی سبک زندگی (متن پیاده شده سخنرانی در همایش ملی سبک و فرهنگ زندگی). ایمان،‌ محمدتقی (1390). مبانی پارادایمی روش‎های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. باقری، بری(1386)، تحلیلی پیرامون نقش شهید صدر در نظریه سازی اسلامی: نظریهپردازی بر کاربست واقعگرایی، پگاه حوزه، شماره اردیبهشت، ص 13-18. بهمنی، سعید (1395). مدل مفهومی نظریه‌پردازی قرآن‌بنیان با تکیه بر آراء شهید سیدمحمدباقر صدر، فصلنامه صدرا. 17: 251-257. پارسانیا، حمید (1392). حدیث پیمانه. قم: دفتر نشر معارف. پارسانیا، حمید (1392 ب). جهان‌های اجتماعی. تهران: کتاب فردا. پارسانیا، حمید (پاییز 1379). هفت نظریه برای اصلاحات، کتاب نقد. 16: 70-105. پلامناتز، جان (1387). انسان و جامعه: نظریه سیاسی و اجتماعی از ماکیاولی تا مارکس. جلد 1. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: روزنه. جعفربن محمد. امام صادق ع(1381). مصباح الشریعه. ترجمه عباس عزیزی. قم. صلاه جعفری، محمدتقی (1360). شناخت از دیدگاه علمی و از دیدگاه قرآن کریم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. جعفری، محمدتقی (1387). تکاپوگر اندیشه‌ها. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. جعفری، محمدتقی (1387). حیات معقول. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری. جعفری، محمدتقی (1388). علم و دین در حیات معقول. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری. جعفری، محمدتقی (1389). پیام خرد (مجموعه مقالات و سخنرانی‌های بین‎المللی). تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه جعفری. جعفری، محمدتقی (1389الف). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه محمدتقی جعفری. جعفری، محمدتقی (1390). قرآن نماد حیات معقول. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری. چاپ هفتم. جعفری، محمدتقی (بی‌تا). گزیده افکار. قابل دسترس در وبگاه رسمی علامه محمدتقی جعفری. جوادی آملی، عبدالله (1381). صورت و سیرت انسان در قرآن. قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1382). حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1384). تفسیر انسان به انسان. قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1386). انتظار بشر از دین. قم: نشر اسراء جوادی آملی، عبدالله (1386). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: مرکز نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (بی‌تا). تفسیر موضوعی، قم: نشر اسراء. حداد عادل، غلامعلی (1395). مفهوم پیشرفت در فلسفه جدید اروپایی، سخنرانی در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. حسینی، سیدرضا (1378). فرهنگ آثار: معرفی آثار مکتوب ملل جهان از آغاز تا امروز، تهران: سروش. حسینی، سیدمنیرالدین (بی‌تا). علوم انسانی اسلامی، دفتر فرهنگستان علوم اسلامی. قم: بانک اطلاعات، کد پژوهشی 320. دیلینی، تیم (1389). نظریه‌های کلاسیک جامعه‎شناسی. ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی. تهران: نشر نی. چاپ چهارم. دینانی، ابراهیم (1395). سند حدیث من عرف نفسه، مندرج در وبگاه رسمی ابراهیم دینانی. رشاد، علیاکبر (1379). انسان‎شناس جان‌آشنا، نامه علوم انسانی. 1: 177-196. رشاد، علی اکبر (1389). درباره فلسفه فرهنگ، راهبرد فرهنگ. شماره دوازدهم و سیزدهم، زمستان 1389 و پاییز 1390، ص 7-16. رشاد، علی اکبر(1388). منطق فهم دین. تهران. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رشاد، علی اکبر(1393). «تعریف پیشرفت». قابل دسترس در وبگاه شخصی:Rashad.ir. بازبینی 1 اسفند 1394. رشاد، علی اکبر(1392)، معناشناسی سبک زندگی. قابل دسترس در وبگاه شخصی:Rashad.ir. بازبینی 1 اسفند 1394. رشاد، علی اکبر(1390). فلسفه فرهنگ. قابل دسترس در وبگاه شخصی:Rashad.ir. بازبینی 1 اسفند 1394. رودگر، محمدجواد (1392). مبانی انسان‎شناسی وحیانی: نظریه پیشرفت با رویکردی عرفانی، قبسات. 19: 73-102. ریمان، جفری (1391). جایگاه فلسفه در علوم انسانی؛ نسبت فلسفه با علوم انسانی، خبرگزاری مهر. 23 بهمن، شناسه خبر: 1813600. زرشناس، شهریار (1383). مبانی نظری غرب مدرن. تهران: کتاب صبح. چاپ دوم. زرشناس، شهریار، (1395). علوم انسانی در ترازوی نقد. تهران. انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق7. سلزام،‌ هوارد (1387). اخلاق و پیشرفت. ترجمه مجید مددی، تهران: نشر ثالث. سیاهپوش، امیر (1390). الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در منظر رهبر معظم انقلاب. تهران: انقلاب اسلامی. شیرازی،‌ صدرالدین محمد (1368). الحکمة المتعالية فی الاسفار العقلية الاربعة. ج‎3. قم: مصطفوی. شیرازی،‌ صدرالدین محمد (1377). رسالة الحشر. ترجمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولی. صدر، سیدمحمدباقر(بی تا). المدرسه القرآنیه، بیروت. دارالتعارف صدر، سیدمحمدباقر(1393). اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم حسینی، تهران. پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر. صدر، سیدمحمدباقر (1381). سنت‌های تاریخ در قرآن. ترجمه سیدجمال‌الدین موسوی. تهران: تفاهم. صدر، سیدمحمدباقر (1393). اسلام، راهبر زندگی: مکتب اسلام؛ رسالت ما. ترجمه مهدی زندیه. تهران: دارالصدر. صدوق، مسعود(1395)، سلسله نشست‌های گفتمان انقلاب اسلامی در مصلای قم. مندرج در وبگاه رجانیوز (بازبینی: 23 اسفند 1396) طباطبائی، محمدحسین (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران. صدرا علومی، مهدی (1387). میوه اخلاق از درخت مابعدالطبیعه (ترجمه از دائره‌المعارف استنفورد)، روزنامه ایران، دوم خرداد. فی، برایان (1389). پارادایم‌شناسی علوم انسانی. ترجمه مرتضی مردیها. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7. کوزر، لوئیس، و روزنبرگ، برنارد (1387). نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی. ترجمه فرهنگ ارشاد. تهران:‌ نشر نی. گریمالدی، نیکلا (1383). انسان پاره‌پاره. ترجمه عباس باقری. تهران: نشر نی. مارکوزه، هربرت (1362). انسان تک‌ساحتی. ترجمه محسن مؤیدی. تهران: امیرکبیر. چاپ سوم. مجمع عالی حکمت اسلامی (1394). ظرفیت‌شناسی علوم اسلامی در تحول علوم انسانی. قم: انتشارات حکمت اسلامی. مصلح، علیاصغر (1392). ادرکات اعتباری علامه طباطبائی و فلسفه فرهنگ. تهران: مؤسسه فرهنگی هنری پگاه روزگاری نو. مطهری، مرتضی (1388). مجموعه آثار. جلد ‎24. تهران: صدرا. مطهری، مرتضی (1390). مجموعه آثار. جلد ‎20. تهران: صدرا. مطهری، مرتضی (1377). مجموعه آثار. جلد ‎13. تهران: صدرا. مطهری، مرتضی (1390الف). هدف زندگی. تهران: صدرا. موسوی، سیدمهدی (1394). الگوهای کلان تولید علوم انسانی اسلامی در بستر انقلاب اسلامی. تهران: آفتاب توسعه. مؤمنی، فرشاد (1385). اخلاق توسعه به ‌مثابه رشته علمی جدید، دین و اقتصاد. 1 (2): 6-20. مصباح یزدی، محمدتقی (1389). سخنرانی در نوزدهمین نشست انجمن فارغ‌التحصیلان موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی;. قابل دسترس در وبگاه رسمی آیت‌الله مصباح یزدی، تاریخ بازبینی: 20 آذر 1395. مصباح یزدی، محمدتقی (1390). علمی دینی و اسلامی‎سازی علوم انسانی، ماهنامه معارف. 86: 16-22. مصباح‌یزدی، محمدتقی (1392). رابطه علم و دین. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;. نصری، عبدالله (1387). تکاپوگر اندیشه‌ها (زندگی، آثار و اندیشه‌های استاد محمدتقی جعفری). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. نصری، عبدالله (1394). نظریه تمدنِ انسان‎محور. گفت‌وگو درباره آرا تمدن‌شناسانه علامه جعفری. مجله عصر اندیشه، 16 دیماه. نیچه، فردریش (1393). انسانی زیادی انسانی. ترجمه ابوتراب سهراب. محمد محقق نیشابوری. تهران: نشر مرکز. وبر، ماکس (1373). مقدمه اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ارغنون. ترجمه حسن چاوشیان. 3: 295-308. یوسف‌زاده، حسن (1394). الزامات روش‌شناختی نظریه‌پردازی در عرصه‌های جدید اجتماعی (با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله اعرافی)، پژوهشنامه علوم انسانی اسلامی. 2 (4): 95-126. یوسف‌زاده، حسن (1395). الزامات نظریه‌پردازی در عرصه پیشرفت با تأکید برجایگاه انسان‎شناسی، پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. Fukuyama, Francis (1992). The End Of History and the Last Man. New York: The Free Press, A Division of Macmillan, Inc. Gasper, Des (2008). Denis Goulet and the project of development ethics: Choices in Methodology, Focus and Organization, Institute of Social Study. Goulet, Denis (1997). Development ethics: A New Discipline, International Journal of Social Economics, 24 (11):1160– 1171. Mill, John Stuart (1843). A System of Logic: Ratiocinative and Inductive: http://www.earlymoderntexts.com/assets/pdfs/mill1843book1.pdf.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق