دکترای حقوق، استادیار مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). قم ایران
چکیده: (2784 مشاهده)
چکیده
اصل کرامت انسانی مهمترین اصل مبنایی و پایهگذار نظام بینالمللی حقوق بشر است که حقهای بشریِ شناساییشده در نظام بینالمللی حقوق بشر براساس آن توجیهپذیر است. این اصل، در اسناد حقوق بشری بینالمللی و منطقهای متعددی شناسایی شده است و حتی در اسناد مربوط به حقوق بشردوستانه نیز بر رعایت این اصل و لزوم احترام به آن تأکید شده است. یکی از مقولات بنیادین در اندیشه معاصر، کرامت انسان است. نوشتار حاضر پس از اشارهای گذرا به مفهوم کرامت انسانی و تأمل در مبانی آن در اندیشه اسلامی، میکوشد با استناد به آیات و روایات به نتایج و لوازم و مقتضیات آن در نظام اسلامی اشاره کند. یکی از وظایف مهم نظام اسلامی، ایجاد بستر مناسب برای بهرهمندی انسانها از همه ظرفیتهای مادی و معنوی است که خداوند برای تأمین سعادت و تعالی آنان در وجود انسان و جهان آفرینش قرار داده است. نمودِ ظاهری نظام اسلامی را میتوان در حاکمیت ارزشهای دینی و سبک زندگی اسلامی مبتنیبر اعتقادات و دستورات اسلامی برگرفته از قرآن و سنّت مشاهده کرد که در آن شهروندان جامعه اسلامی حق حیات طیبه، امنیت، آزادیهای اجتماعی، رشد عقلانیت و دوری از جهل و خرافات، بهداشت جسمی و روحی، استقرار عدالت، گسترش اخلاق و فضایل انسانی و رعایت شأن و حرمت انسانی در پرتو مردمسالاری دینی دارند. البته کرامت انسانی، مطلق نیست بلکه نسبی و تشکیکی است و براثر رفتارهای اختیاری ناشایست و سوءاستفاده از استعدادها و فرصتهای موجود، قابل سلب است و همین امر مجوز مشروعیت برخی مجازاتهای به ظاهر تحقیرکننده یا دردناک و متناسب با جرم ارتکابی است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1397/3/31
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
نهجالبلاغة. سید رضی، محمد؛ محقق: صبحی صالح؛ 1412ق. قم. منشورات دارالهجره.
احمدی، عید محمد. 1388. «اندیشه کرامت انسانی و نقش آن در مسائل حقوقی». گفتمان نو. شمارۀ 24. صص 112 و 113.
ابن عربی، محی الدین. بیتا. فصوص الحکم. بیروت. دارالکتب العربی.
اعلامیة حقوق بشر اسلامیـقاهره 1990.
امام خمینی، سید روح الله. 1370. آداب الصلوۀ. تهران. مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــــ. 1372. شرح دعاء السحر. تهران. مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــــ. 1378. صحیفة امام. ج 7. تهران. مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــــ. 1381. شرح چهل حدیث. تهران. مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ــــــــــــــــــــــــ. بیتا. صحیفة امام. ج 17. بیجا. بینا.
معلوف لویس، 1384؛ المنجد (عربی-فارسی) ؛ ترجمه محمد بندرریگی؛ تهران : انتشارات ایران، ج 1،2 ؛ چاپ پنجم.
جاودان، محمد. 1382. نواندیشی دینی در اسلام و تأملاتی در کرامت ذاتی انسان و حقوق بشر، در: مبانی نظری حقوق بشر، مجموعه مقالات دومین همایش بین المللی حقوق بشر. بیجا. مرکز مطالعات حقوق بشر دانشگاه مفید.
جوادی آملی، عبد الله. 1366. حق و تکلیف در اسلام. قم. اسراء.
ــــــــــــــــــــ. 1366. کرامت در قرآن. تهران. مرکز نشر فرهنگی رجاء.
جعفری، محمدتقی. 1370. حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران. دفتر خدمات حقوقی بینالمللی.
الحرّ العاملی. 1409. وسائل الشیعه. ج 28. بیروت. دار إحیاءالتراث العربی.
حکیمی، محمدرضا؛ برادران. 1412ق. الحیاه. ج 2. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
الراغب الاصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد بن المفضل. 1324 ق. المفردات فی غریب القرآن. مصر. مطبعة المیمینه.
سالیوان، راجر. 1380. اخلاق در فلسفة کانت. ترجمة عزت الله فولادوند. تهران. انتشارات طرح نو. ص 109.
طبرسی، احمد بن علی. 1403ق. الاحتجاج. ج 1. مشهد قم. نشر مرتضی.
الطباطبایی، السید محمدحسین. 1417ق. المیزان فی تفسیر القرآن. ج 13. قم. دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم. چ پنجم.
علوی، سید محمدتقی؛ رحیمی نژاد، اسماعیل. 1389. «درآمدی بر مفهوم، مبانی و آثار کرامت انسانی در حقوق کیفری». دوفصلنامة علامه/ نامة پژوهشی فقه و حقوق. سال دهم. شمارۀ 24.
غفارزاده، علی. 1386. کرامت در افق قرآن، در: اصول و مبانی کرامت انسان. ج 2. بیجا. بینا.
فلاح محمد، هادی. 1386؛ کرامت در قرآن کریم (ویژگیها، ملاکها و معیارها)؛ در: اصول و مبانی کرامت انسان. ج 2. بيجا. بینا.
قرباننیا، ناصر. 1387. حقوق بشر و حقوق بشردوستانه. بیجا. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
قربانی، زین العابدین. 1375. اسلام و حقوق بشر. تهران. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کانت، امانوئل. 1380. مابعدالطبیعة اخلاق؛ فلسفة فضیلت (اصول اولیه مابعد طبیعی تعلیم فضیلت). ترجمة منوچهر صانعی دربیدی. تهران. نقش و نگار. ص 121.
کدخدایی، عباس. 1383. «قانون اساسی اتحادیة اروپایی». نشریة حقوق اساسی. سال دوم. شمارة 2.
کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران، بروشور آموزشیـترویجی. ش 10.
مطهری، مرتضی. بیتا. مجموعه آثار. ج1. بیجا. بینا. ص 255.
محمدی ریشهری، محمد. 1362. میزان الحکمه. قم. مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1382. نظرية حقوقى اسلام حقوق متقابل مردم و حکومت. قم. مرکز انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصطفوی، حسن. ۱۳۶۰. التحقیق فی کلمات القرآن. ج 10. تهران. بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
منتظری، حسینعلی. 1380. درسهایی از نهجالبلاغه. تهران. نشر ساروی. صص 78-77.
هاشمی، سید محمد. 1384. حقوق بشر و آزادیهای اساسی. تهران. نشر میزان. صص97-96 و 203.
Universal Declaration on Human Rights (UDHR). 1948. UN. Doc. A/ 810. 10 December 1948.
Lindholm Tore. 1999. "Article 1 of the universal Declaration of Human Rights". in the universal Declaration of Human Rights. A common Standard of Achievement, Id. By Gudmundur Alfred son and Asbjorn Eide. Martinus Nijhoff publishers. the Hague / Boston / London.
Thomas, E Hill. 1992. Dignity as Practical Reason in Kant’s Moral Theory. New York. Cornell University Press.
Baldwin, James M. 1998. Dictionary of Philosophy and Psychology Thoemmes Press.
Conde, H. Victor. 2002. A Handbook of International Human Rights Terminology. Santa Barbara CA: ABC ـ Clio. Second Edition.