استاد گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، ایران، قم.
چکیده: (2275 مشاهده)
چکیده
ایدۀ تولید «علوم اجتماعی اسلامی» از راهکارهای پاسخ به مسئلۀ تبیین و فهم حیات انسانی و اجتماعی انسان و ارائۀ مدلهایی برای ادارۀ بهتر جامعه است. اما مقصود از علوم اجتماعی اسلامی و علم دینی چیست؟ طرفداران و کسانی که علم دینی را ممکن میدانند پاسخهای مختلفی به این پرسش دادهاند. «الگوی حکمی و اجتهادی علوم اجتماعی» پاسخی برای تبیین چیستی، طبقهبندی و روششناسی علوم اجتماعی در مقام موجود و مطلوب و تلاشی در شکلدهی به یک برنامۀ پژوهشی برای تولید علوم اجتماعی اسلامی است. در این مقاله با رویکردی توصیفی و تحلیلی پس از ذکر مقدمات و مقصود از الگو و معرفت الگویی در مطالعۀ مرتبۀ دوم علوم اجتماعی، به تشریح دیدگاه الگوی حکمی و اجتماعی در چهار بخشِ: 1. چیستی علوم اجتماعی، 2. نسبت علوم اجتماعی با عقل و حکمت، 3. نسبت علوم اجتماعی با تجربه و 4. نسبت علوم اجتماعی با آموزههای نقلی پرداخته میشود. براساس این تبیین در دو بخش انتهایی به برخی الزمات روشی و آیندهنگارانۀ این الگو در تولید علوم اجتماعی اسلامی نیز اشاره میشود.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1397/12/28
فهرست منابع
1. ایمان، محمدتقی.1392. روششناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باقری نوعپرست، خسرو. 1394. «نقد و بررسی الگوی حکمیـاجتهادی». نقادی کرسی نظریهپردازی دربارۀ علم دینی. دانشگاه تهران: دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی. 20 اردیبهشت 1394.
پایا، علی. 1386. «ملاحظاتی نقادانه دربارۀ دو علم دینی و علم بومی». حکمت و فلسفه (11). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
خسروپناه، عبدالحسین. 1379. كلام جديد. قم: مرکز فرهنگی و پژوهشهای حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــــــــــــــ.1381 الف. انتظارات بشر از دين. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
ـــــــــــــــــــــــ. 1381 ب. قلمرو دين، قم: مركز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی.
ـــــــــــــــــــــــ. 1382. گسترۀ شریعت. قم: دفتر نشر معارف.
ـــــــــــــــــــــــ. 1383. «منطق استقراء علمى از دیدگاه شهید صدر». ذهن (18). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـــــــــــــــــــــــ. 1388. فلسفۀ فلسفۀ اسلامی. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـــــــــــــــــــــــ. 1391. کلام نوین اسلامی، جلد 3. قم: تعلیم و تربیت اسلامی.
ـــــــــــــــــــــــ. 1392. اندیشههای حکمیـاجتهادی شهید آیتالله صدر. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــــــــــــــــــ. 1392الف. در جستوجوی علوم انسانی اسلامی. قم: دفتر نشر معارف.
ـــــــــــــــــــــــ. 1392ب. فلسفۀ علوم انسانی. قم: حکمت نوین اسلامی.
ـــــــــــــــــــــــ. 1394الف. روششناسی علوم اجتماعی. تحریر و تنظیم مهدی عاشوری. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ـــــــــــــــــــــــ. 1394 ب. علامه طباطبایی فیلسوف علوم انسانی (مجموعه مقالات). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــــــــــــــــــ. 1396الف. درسگفتارهای ایدئولوژیهای اجتماعی. لوح فشرده. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ـــــــــــــــــــــــ. 1396ب. فلسفه شناخت. قم: دفتر نشر معارف.
خسروپناه، عبدالحسین؛ پارسانیا، حمید و عاشوری، مهدی. 1392. تولید و تکوین علوم انسانی اسلامی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
خسروپناه، عبدالحسین؛ پناهی آزاد، حسن. 1388. نظام معرفتشناسی صدرایی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین؛ عاشوری، مهدی. 1392. تحلیل معرفت (درآمدی بر معرفتشناسی نوصدرایی 1). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. 1394الف. رئالیسم معرفتی (درآمدی بر معرفتشناسی نوصدرایی 2). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. 1394ب. «الگوی علمشناسی منطقی و هویت اجتماعی دانشهای مدون». آینۀ معرفت (45). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. 1394ج. «هدفگذاری رئالیستی تحقیقات اجتماعی با ملاحظۀ ارزشهای اسلامی و زمینههای اجتماعی». فصلنامۀ راهبرد فرهنگ (32). صص 65-49.
شیرازی، قطبالدین. 1372. شرح حکمه الاشراق. تصحیح حسین ضیائیتربتی. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صدر، سید محمد باقر. 1400الف. دروس فی علم الاصول، الحلقه الثالثه. جلد اول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
ــــــــــــــــــــــ. 1400ب. المدرسة القرآنية. بيروت: دارالتعارف.
ــــــــــــــــــــــ. 1410. الأسس المنطقيّه للاستقراء. قم: المجمع العلمي للشهيد صدر.
عاشوری، مهدی؛ خسروپناه، عبدالحسین.1395. «واقعنمایی و ارزش معرفتی شناختهای ظنّی»، دوفصلنامۀ فلسفه و کلام اسلامی. تهران: دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران. سال 49. شماره اول، صص 73-55.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1377. آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
موحد ابطحی، سیدمحمد تقی. 1395. «ملاحظاتی نقادانه دربارۀ طبقهبندی علوم انسانیـاسلامی». ترنم حکمت (5). تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، صص 74-70.
Laudan, L. and Leplin, J .1991. "Empirical Equivalence and Underdetermination". Journal of Philosophy. 88:pp 449–472.
Rosenberg, Alexander. 2012. Philosophy of Social science. 4th Ed. Westview Press