ناهنجاریها و کجرفتارهای اجتماعی را آسیب اجتماعی میدانند. هر فرهنگی برای خود متناسب با ارزشها و هنجارهایش این آسیبها را تعریف میکند. با توجه به مراودات فرهنگی گسترده بین جوامع مختلف در قرن بیستم، تا حد زیادی این کج رفتارها مشابه هم شناسائی میشوند اما بر اساس تحلیلهای مختلف، مواجهۀ با آنها میتواند متفاوت باشد. در این مقاله ادعا شده که در نظریهپردازیهای علوم اجتماعیِ موجود مدیریت آسیبها و نه حل آنها مورد نظر است. برعکس این رویکرد، در نظریهپردازی اسلامی هدف حل آسیبهای اجتماعی است. معتقدیم در نظریهپردازی اسلامی حاضر ضمن حل آسیبها، مدیریت آنها هم صورت می پذیرد. برای بررسی این ادعا و درک کم و کیف آن، اصل را بر ارادۀ فردی و اجتماعی میگذاریم. فرد و یا جمعی که انحراف پیدا میکند و در اصطلاحات علوم اجتماعی امروز هنجارهای فردی و یا اجتماعی را میشکند، این کار را مبتنی بر ارادۀ خویش انجام میدهد؛ بنابراین، راهحل در تنظیم نظام ارادههای فردی و اجتماعی است. در فرد و در جامعه قائل به سه سطح ارزشها و اخلاق، علم و معرفت و رفتار هستیم. در هر یک از این سطوح و بین آنها انحراف در فرد، در جامعه و یا در بین فرد و جامعه میتواند راه یابد. اندیشمندان علوم اجتماعی غرب تلاش میکنند این سه سطح را در فرد، در جامعه و بین فرد و جامعه بر مبنای واحدی هماهنگ کنند که منجر به مدیریت ناهنجاری میشود. در اندیشۀ اسلامی به علت وجود اصول توحید، نبوت و معاد، اصل بر هماهنگ شدن ناهماهنگیهای فردی، اجتماعی و یا بین فرد و جامعه براساس ارادۀ الهی است؛ بهاینترتیب، آسیب مدیریت و حل میشود. در این مقاله تلاش کردهایم که با اتکا به مفاهیم قرآنی موارد فوق را با استدلال منطقی به بحث بگذاریم و نظریهپردازی کنیم.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1399/6/1
فهرست منابع
1. قرآن مجید.
امام خمینی، سید روح الله. 1392. ترجمۀ تحریر الوسیله.جلد 2، تهران: مؤسسۀ نشر آثار امام خمینی(س).
چامسکی، نوام. 1374 ساخت های نحوی. ترجمۀ احمد سمیعی گیلانی. تهران: انتشارات خوارزمی.
زاهد زاهدانی، سید سعید. 1370. مبانی روش تفکر اجتماعی در اسلام. قم: بهینه.
ــــــــــــــــــــــــ. 1384. «در باب توسعۀ فرهنگی». راهبرد یاس. شمارۀ سوم.، پاییز، صص 92-81.
ــــــــــــــــــــــــ. 1390. «مقایسۀ پرستش فردی و اجتماعی». پژوهشنامه، مطالعات تطبیقی فرهنگ اسلام و ایران. صص 86-69.
ــــــــــــــــــــــــ. 1394. درآمدی بر مبانی روش تفکر اجتماعی در اسلام. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ــــــــــــــــــــــــ. 1397. «مبانی روانشناختی و جامعهشناختی معروف و منکر با استناد به مفاهیم قرآنی (طرحی نو درجهت تولید علوم انسانی اسلامی مبتنی بر معارف اسلامی)». فصلنامۀ تحقیقات بنیادین. شمارۀ پیاپی 12. پاییز. صص 27-7.
ــــــــــــــــــــــــ. 1397. «نظریهپردازی آسیبهای اجتماعی ارائۀ یک پیشنهاد نظری از موضع اسلامی». فصلنامهٔ مطالعات اسلامی آسیب های آسیبهای اجتماعی. دورۀ 1. شمارۀ 2. پاییز. صص 12-1.
زاهد زاهدانی، سید سعید؛ جاجرمیزاده، محسن؛ تقوی، سید رضا. 1392. «فرهنگ به مثابهٔ رسانهای میان اراده و عمل جمعی (مطالعۀ تطبیقی فرهنگ اسلامی و سکولار)». رسانه و فرهنگ. سال سوم. شمارۀ دوم. پاییز و زمستان. صص 76-55.
مطهری، مرتضی. 1361. شناخت در قرآن. قم: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
معین الاسلام، مریم. 1385. مجلۀ پیام زن، شماره 179 و 180.