دوره 7، شماره 2 - ( 6-1400 )                   جلد 7 شماره 2 صفحات 40-11 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Askari H, Chahardoli A, Piroozmand A, Tajabadi H, Rezaei H. Critical Evaluation of the Concept of Commercialization in the Existing Humanities. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2021; 7 (2) :11-40
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-314-fa.html
عسکری حسین، چهاردولی عباس، پیروزمند علیرضا، تاج آبادی حسین، رضایی حمیدرضا. ارزیابی انتقادی مفهوم تجاری‌سازی در علوم انسانی موجود. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1400; 7 (2) :11-40

URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-314-fa.html


چکیده:   (2603 مشاهده)
در «مدیریت دانش»، چهار خروجی برای علوم انسانی موجود برشمرده شده است: ۱. دانش‌‌افزایی؛ ۲. کارکرد داشتن؛ ۳. کاربردی‌‌سازی؛ ۴. تجاری‌‌سازی. مفهوم متأخر تجاری‌سازی با مسئلۀ بنیادینِ «نگاه مادی و کالایی به دانش» و تأثیرپذیری مستقیم از «نئولیبرالیسم»، «نظریۀ اقتصاد دانش» و «مفهوم صنعت دانش»، زلزله‌‌های عمیقی را در دانش جهانی ایجاد کرده است. در منطق تجاری‌‌سازی، دانش و دانشگاه خدمتگزار بازارهای آزاد اقتصادی و شرکت‌های تجاری توصیف شده است؛ به‌طوری‌که مرکز ثقل آن دو غالباً «انتفاع» و «سود مادی» برشمرده شده تا «فهم» و «صدق».
پژوهش پیش‌‌رو با رویکرد کیفی و با «روش توصیفی ـ تحلیلی» انجام شده و نویسندگان برای دستیابی به نتایج پژوهش، از دو راهبرد تحقیقاتی «خلاصۀ اسناد و مدارک» (فیش‌‌برداری) و «تفکر پایان تا آغاز» استفاده کرده‌‌اند. این پژوهش با توجه به «اصل تقدم فهم بر نقد» و با بهره‌مندی از «روش‌‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌‌های علمی»، مبادی معرفتی و عوامل غیرمعرفتی تجاری‌‌سازی علوم انسانی را مورد ارزیابی قرار داده و درصدد آن است که فواید و آفات تجاری‌‌سازی را در عرصۀ علوم انسانی شناسایی و تبیین کند.
در مبادی معرفتی شش‌‌گانۀ تجاری‌‌سازی علوم انسانی، ردپای مسئلۀ بنیادین تجاری‌‌سازی یعنی نگاه ماتریالیستی به دانش قابل مشاهده است. بر همین مبنا نمی‌‌توان با نگاه تحویلی‌‌نگری، «کاربردی‌‌سازی علوم انسانی» و مفاهیم هم‌‌پیوند با آن را به «تجاری‌‌سازی علوم انسانی» فروکاست. همچنین، از میان عوامل غیرمعرفتی و زمینه‌‌ای تجاری‌‌سازی علوم انسانی، سه عرصۀ «دانش»، «دانشگاه» و «آموزش و پژوهش»، که به‌طور جدی در شعاع تجاری‌سازی قرار دارند، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. در این عرصه‌‌ها هم، نگاه کالایی، شئ‌‌واره و ابزاری به دانش قابل مشاهده است.
متن کامل [PDF 522 kb]   (926 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
انتشار الکترونیک: 1400/6/30

فهرست منابع
1. اخوان كاظمی‌‌، بهرام. 1390. «تحقق علم نافع، راهبردی‌‌ بنیاد‌ین در اصلاح و اعتلای‌‌ علمی‌‌ كشور». فصلنامۀ معرفت در دانشگاه اسلامی‌‌. سال پانزدهم. شمارۀ 4 (ش پیاپی‌‌ 49). زمستان. انتظاری، یعقوب. 1382. ظهور صنایع دانش. تهران: مؤسسۀ پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی. چاپ اول. اوانز، مری. 1387. دانشگاه و رکود اندیشه. ترجمۀ پیروز ایزدی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. چاپ اول. اولادی، زینب. 1395. مجموعه قوانین و مقررات مرتبط با پژوهش و فناوری. تهران: مرکز اسناد، مدارک و انتشارات سازمان برنامه و بودجۀ کشور. چاپ اول. باقری نوع‌‌پرست، خسرو. 1394. فبک در ترازو: نگاهی انتقادی از منظر فلسفۀ تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ اول. پارسا‌‌زاده، احمد. 1393. «کالای علم: اشاره‌‌ای دربارۀ نگرش اقتصادی به علم». ماهنامۀ سورۀ اندیشه. شمارۀ 80 و 81. آذر و دی. پارسانیا، حمید. 1392. «نظریه و فرهنگ: روش‌‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌‌های علمی». فصلنامۀ راهبرد فرهنگ. شمارۀ 23. پاییز. پژوهش، امین؛ پورکریمی، جواد. 1393. «دانشگاه کارآفرین؛ بیم‌‌ها و امیدها در اقتصاد دانش‌‌بنیان». نشریۀ صنعت و دانشگاه. سال هفتم. شمارۀ 25 و 26. پاییز و زمستان. حاجی‌‌ خواجه‌‌لو، صالح رشید؛ حسامپور، ابوذر. 1390. «به‌سوی‌‌ پارادایمی‌‌ جدید از علم: تأملی‌‌ انتقادی‌‌ در باب ماهیت فراعلمی‌‌ الگوی‌‌ دوم تولید علم». فصلنامه راهبرد فرهنگ. شمارۀ 14 و 15. تابستان و پاییز. حافظی، حسین؛ اکرامی، محمود؛ قلی قورچیان، نادر؛ سرمدی، محمدرضا. 1394. «طراحی الگوی مفهومی تجاری‌‌سازی دانش در نظام آموزش عالی از دور؛ مورد مطالعه دانشگاه پیام نور». مجلۀ علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز. دورۀ ششم. شمارۀ 1. بهار و تابستان. خورسندی‌‌ طاسكوه، علی‌‌. 1388. علوم انسانی‌‌ و ماهیت تمدن‌‌سازی‌‌ آن. تهران: پژوهشكدۀ مطالعات فرهنگی‌‌ و اجتماعی‌‌ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری‌‌. چاپ اول. دیلتای‌‌، ویلهلم. 1389. مقدمه بر علوم انسانی‌‌. ترجمۀ منوچهر صانعی‌‌ دره‌‌بیدی‌‌. تهران: ققنوس. چاپ دوم. ذاکر صالحی، غلامرضا. 1383. دانشگاه ایرانی (درآمدی بر جامعه‌‌شناسی آموزش عالی). تهران: انتشارات کویر. ربانی‌‌، علی؛ ربانی، رسول؛ همتی، رضا؛ قاضی طباطبایی، سيد محمود؛ ودادهیر، ابوعلی. 1390. «شیوه‌‌های‌‌ جدید تولید دانش و علم‌‌ورزی‌‌: تأملی‌‌ جامعه‌‌شناختی‌‌ بر تحول معیارهای‌‌ اخلاقی‌‌ و سلوک علمی‌‌ در عرصۀ علم و فناوری‌‌». فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری‌‌. سال ششم. ش 1. صص 24ـ12. رحیمی‌‌ سجاسی‌‌، داوود. 1390. شیوه‌‌های‌‌ تولید دانش (درآمدی‌‌ بر تولید دانش بومی‌‌). قم: دانشگاه باقرالعلوم علیه‌‌السلام و مؤسسۀ بوستان كتاب. چاپ اول. زاهدی، کیوان. 1388. «بررسی فراگشت آموزش و پژوهش میان‌‌رشته‌‌ای: نیاز دیروز، رویکرد امروز، زیرساخت فردا». فصلنامۀ مطالعات میان‌‌رشته‌‌ای در علوم انسانی. دورۀ اول. شمارۀ 4. پاییز. زرشناس، شهریار. 1395. تأملاتی در نقد علوم انسانی. ج 1. تهران: مؤسسه علمی ـ فرهنگی سدید. چاپ اول. ساجدی، ابوالفضل. 1394. «توانش‌‌های دین در عرصۀ علوم انسانی». تهران: مجموعه مقالات دومین کنگرۀ بین‌‌المللی علوم انسانی اسلامی. ج 1. پاییز. سازمان دارالقران الکریم. 1394. مدیریت در مؤسسات قرآنی‌ـ‌مردمی. ج 2. «هدف‌‌گذاری، مدیریت زمان و کارآفرینی». تهران: نشر تلاوت. چاپ اول. ستاری، سورنا. 11/2/1394. «معاون رئیس جمهور: حوزه¬های علمیه در تجاری¬سازی علوم انسانی ورود پیدا کنند». خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا). شناسه خبر 81591614، قابل دسترسی در: www.irna.ir. ـــــــــــــــــ. 2/3/1394. «آیا علوم انسانی باید به تولید ثروت بینجامد؟». پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ امروز. شناسه خبر 32943. قابل دسترسی در: www.farhangemrooz.com. ـــــــــــــــــ. 10/4/1394. «معاون رئیس جمهور خبر داد: تجاری¬سازی علوم انسانی و راه¬اندازی مرکز رشد در حوزه علمیه قم». خبرگزاری ایلنا، شناسه خبر 287663، قابل دسترسی در: .www.ilna.ir ـــــــــــــــــ. 27/8/1394. «ایجاد تمدن نوین اسلامی در دانشگاه‌ها از طریق تجاری‌سازی علوم انسانی». پایگاه خبری تحلیلی عیار آنلاین. قابل دسترسی در: .www. ayaronline.ir سلحشوری‌‌، احمد؛ پاریاد، رحمان. 1392. «دانش آسیب‌دیدۀ‌‌ ما: درآمدی‌‌ بر چالش كارآمدی‌‌ علوم انسانی‌‌». فصلنامۀ مطالعات معرفتی‌‌ در دانشگاه اسلامی‌‌. سال هفدم. ش 1 (ش پیاپی‌‌ 54). بهار. شیخ صدوق، ابی‌‌‌‌جعفر محمدبن علی‌‌ ‌‌بن الحسین بن بابویه القمی‌‌. بی‌‌‌‌تا. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. ج 1. تحقیق علی‌‌‌‌اكبر غفاری‌‌. تهران: مكتبه الصدوق. عباسی اسفنجانی، حسین؛ فروزنده دهکردی، لطف‌‌الله. 1393. «شناسایی و تبیین عوامل تعیین‌‌کننده در تجاری‌‌سازی تحقیقات دانشگاهی با استفاده از الگوی سه‌‌شاخگی». فصلنامۀ سیاست علم و فناوری. سال ششم. ش 4. پاییز و زمستان. عباسی، بدری؛ قلی‌پور، آرین؛ پیران‌نژاد، علی. 1386. «پیامدهای ناخواسته تجاری‌‌سازی در آموزش عالی». فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌‌ریزی در آموزش عالی. سال سیزدهم. ش 46. زمستان. صص 182ـ155. ‌‌عنایتی‌‌، ترانه؛ عالی‌‌پور، علیرضا. 1393. «پیشنهاد مدل مراكز رشد زایشی‌‌ علوم انسانی‌‌ دانشگاهی‌‌: حركت به سمت دانشگاه‌‌های‌‌ نسل چهارم». فصلنامۀ رشد فناوری‌‌. سال دهم. ش 39. تابستان. غلامی، رضا. 1396. «علوم انسانی اسلامی در ساحت عمل». فصلنامۀ علوم انسانی اسلامی صدرا. سال ششم. شمارۀ 22. تابستان. فاضلی، نعمت‌‌الله. 1387. فرهنگ و دانشگاه (منظرهای انسان‌‌شناسی و مطالعات فرهنگی). تهران: نشر ثالث. فراستخواه، مقصود. 1386. بررسی‌‌ لوازم و ابعاد فرهنگی‌‌ «صنعت ـ بازارِ» دانش. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌‌. چاپ اول. ـــــــــــــــــــــ. 1389. دانشگاه و آموزش عالی؛ منظرهای جهانی و مسئله‌‌های ایرانی. تهران: نشر نی. چاپ اول. فروند، ژولین. 1393. نظریه‌های‌‌ مربوط به علوم انسانی. ترجمۀ علی‌‌‌‌محمد كاردان. چاپ ششم. تهران: مركز نشر دانشگاهی‌‌. قانعی‌‌‌‌راد، محمدامین؛ ملکی، امیر؛ محمدی، زهرا. 1392. «تحول فرهنگی‌‌ در علم، از علم دانشگاهی‌‌ تا علم پسادانشگاهی‌‌». فصلنامه تحقیقات فرهنگی‌‌ ایران. دورۀ 6. ش 4. زمستان. صص 59ـ31. قهرمانی، محمد؛ ابوالقاسمی، محمود؛ پرندی، منصور. 1394. تجاری‌‌سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی (مفاهیم، مبانی و چالش‌‌ها). تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. چاپ اول. گال، مردیت‌دامین؛ بورگ، والتر؛ گال، جویس. 1386. روش‌‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌‌شناسی. ج 2. ترجمه احمدرضا نصر. تهران: دانشگاه شهید بهشتی و انتشارات سمت. چاپ دوم. گائینی، ابوالفضل؛ نعمتی شمس‌آباد، حسن‌علی؛ صبائی، مرضیه. 1396. «بررسی و طبقه‌‌بندی مفاهیم استعاری مدیریت دانش: مطالعه منابع وحیانی و روایی و منابع غربی». فصلنامۀ روش‌‌شناسی علوم انسانی. سال بیست‌و‌سوم. ش 92. پاییز. صص 134ـ103. متقی، زهره؛ نیلی احمدآبادی، محمدرضا؛ نصرتی هشی، کمال. 1393. «بررسی رویکرد تجاری آموزش عالی در عصر جهانی». فصلنامۀ مهندسی فرهنگی. سال هشتم. ش 80. تابستان. محمودپور، بختیار. 1393. تجاری‌‌‌‌سازی‌‌ تحقیق با تأكید بر حوزۀ علوم انسانی‌‌. تهران: موزۀ علوم و فناوری‌‌ جمهوری‌‌ اسلامی‌‌ ایران. چاپ اول. مقیمی زنجانی، شروین؛ باقری، رضا. 1389. آموزش عالی و جهانی‌‌شدن [مجموعه مقالات]. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. مقیمی، سید محمد؛ صدیق‌زاده، اصغر؛ جعفرزاده کوچکی، احمد؛ نظری، عزت. 1389. «تأثیر عوامل محیطی بر تجاری‌‌سازی ایده‌‌ها و نتایج تحقیقات». فصلنامۀ مطالعات مدیریت راهبردی. ش 2. تابستان. موسوی، آرش. 1394. «نظام نوآوری در علوم انسانی». فصلنامۀ روش‌‌شناسی علوم انسانی. ش 82. بهار. موسی‌‌‌‌خانی‌‌، محمد؛ مانیان، امیر؛ اخگر، بابک؛ جوادی آملی، مرتضی؛ نعمتی شمس‌آباد، حسن‌علی. 1392. «مدیریت دانش دینی‌‌ (دین‌بنیان): طرح مسئلۀ مدیریت دانش در تمدن دینی‌‌». دوفصلنامۀ اسلام و مدیریت. سال دوم. ش 3. بهار و تابستان. نامداریان، لیلا؛ دوران، بهزاد. 1395. «نقد و بررسی کتاب تجاری‌‌سازی تحقیق با تأکید بر حوزۀ علوم انسانی». پژوهشنامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات. دوره 31. ش 3. بهار. نشریه دانش‌‌بنیان: ویژه‌‌نامه کاربردی‌‌سازی علوم انسانی و اجتماعی. 1397. «گزارش پژوهشی از آراء صاحب¬نظران علوم انسانی در فضای عمومی مجازی درباره تجاری¬سازی و کاربردی¬سازی علوم انسانی در ایران». پیش‌‌شماره. خرداد و تیر. نعمتی شمس‌‌آباد، حسن‌‌علی؛ گائینی، ابوالفضل. 1393. «از مبانی نظری تا نظریه‌‌های مدیریت دانش: بسط مدل مفهومی تأثیرپذیری مدیریت دانش از تئوری دانش». دوفصلنامۀ اسلام و مدیریت. ش 5. بهار و تابستان. نعمتی‌‌ شمس‌‌آباد، حسن‌‌علی؛ موسی‌خانی، محمد؛ مانیان، امیر. 1393. «از نظریۀ دانش (معرفت‌‌شناسی‌‌) تا مدیریت‌ دانش: ارائۀ مدل مفهومی‌‌ تأثیرپذیری‌‌ مدیریت دانش از معرفت‌‌شناسی‌‌». فصلنامۀ علوم مدیریت ایران. سال 9. ش 35. پاییز. وبر، ماکس. 1382. دین، قدرت، جامعه. ترجمه احمد تدین. تهران: نشر هرمس. ورّام ‌‌بن أبی‌‌‌‌فراس، ابی‌‌‌‌الحسین. بی‌‌‌‌تا. تنبیه الخواطر و نزهه النواظر. ج 2. بیروت: دارالتعارف و دارصعب. ویل دورانت. 1373. تاریخ فلسفه. ترجمه عباس زریاب. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ یازدهم. هی‌‌سلوپ، دونالد. 1393. مدیریت دانش در سازمان با رویکرد اجتماعی‌‌ ـ فرهنگی. ترجمۀ عباس منوریان و ناصر عسكری‌‌. تهران: سازمان مدیریت صنعتی‌‌. چاپ اول. یانگ، روی. 1389. «جهانی‌شدن و توسعۀ آموزش عالی: کاوشی منتقدانه». دانشگاه و جهانی‌‌شدن (مجموعه مقالات). ترجمۀ بابک حمیدیان. سمیه تصدیقی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. زمستان. چاپ اول. Chittick, William. C, winter 2003. Traditional Islsmic Thought and the Challenge of Scientism. Daneshnameh: The Bilingual Quarterly of the Shahid Beheshti university, Vol.1, No.1. Downie, J. 2006. "the power of money: commercialization of research conducted in public institutions". Journal of otago law review, vol 11, No 2, PP 305 - 324. Gibbons, M. ‍‍Camill, L & Helga Nowotny. 1994. The New Production of Knowledge: The Dynamics of Science and Research in contemporary Societies. London Sage Publications. Gibbs, Paul. 2001. Higher Education as a Market: a Problem or Solution? In Studies in Higher Education, Ashford, Uk, Vol. 26, No.1.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات بنیادین علوم انسانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق