دوره 8، شماره 3 - ( 7-1401 )
جلد 8 شماره 3 صفحات 30-11 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Saeidi A. Investigation and analysis of the concept and meaning of will from the perspective of Ṣadr al-Muta’allihīn and Allameh Miṣbāḥ Yazdī. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2022; 8 (3) :11-30
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-450-fa.html
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-450-fa.html
سعیدی احمد. بررسی و تحلیل مفهوم و معنای اراده از منظر صدرالمتألهین و علامه مصباح. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1401; 8 (3) :11-30
چکیده: (988 مشاهده)
شناخت اراده از جهات مختلف مهم و بلکه ضروری است؛ از جمله اینکه اراده‌شناسی بخشی از انسان‌شناسی است و می‌تواند در جهت تحول علوم انسانی موجود و تولید علوم انسانی اسلامی مؤثر باشد. در این مقاله، دیدگاه‌های صدرالمتألهین و علامه مصباح یزدی به همراه برخی مبانی تبیین و مقایسه شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، این دو دیدگاه با اینکه شباهت بسیاری به یکدیگر دارند، با پیامدهای مختلفی در علوم انسانی همراه هستند. صدرالمتألهین اراده را از صفات وجود بماهو وجود می‌داند و برای آن مفهومی مشکک به تشکیک عامی و حقیقتی مشکک به تشکیک خاص قائل است. بر این اساس، وی برای همۀ موجودات مجرد و مادی، اراده قائل است، همۀ اراده‌ها را به لحاظ حقیقت واحد و از نظر مرتبه و تعین متعدد می‌شمارد و ارادۀ هر موجود متعینی را جلوه و نشانه‌ای از ارادۀ حق‌سبحانه به لحاظ مرتبۀ آن موجود تلقی می‌کند، اما علامه مصباح اراده را در همۀ موجودات ساری ندانسته و آن را از صفات وجودهای مجرد می‌داند. از سوی دیگر، ایشان حتی وحدت مفهوم اراده در موجودات مجرد را هم نمی‌پذیرد و برای اراده سه مفهوم عام، خاص و اخص مطرح می‌کند که تنها یکی از آن‌ها میان خداوند و مخلوقات مشترک است. همچنین وی متناسب با دیدگاه خود در زمینۀ تشکیک طولی و عرضی، نوعی ارتباط تشکیکی میان ارادۀ خداوند و اراده‌های مخلوقات و نوعی تباین بین اراده‌های مخلوقات هم‌عرض معتقد است.
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
شیخ صدوق، محمد بن علی. 1400 ق. الأمالی. چاپ پنجم. بیروت: اعلمی.
ابن‌سینا. 1400 ق. رسائل ابن‌سینا. قم: انتشارات بیدار.
_____. 1404 ق. الشفاء (ده جلدی). تحقیق: سعید زاید. قم: مکتبة آیةالله المرعشی.
_____. 1980 م. عیون الحکمة. مقدمه و تحقیق: عبدالرحمن بدوی. چاپ دوم. بیروت: دارالقلم.
اخوان الصفا. 1412 ق. رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء. بیروت: الدار الاسلامیة.
اعسم، عبدالامیر. 1989 م. المصطلح الفلسفی عند العرب. چاپ دوم. قاهره: الهیئة المصریة.
الأهری، عبدالقادر بن حمزة بن یاقوت. 1358. الأقطاب القطبیة او البلغة فی الحکم. مقدمه و تحقیق: محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: انجمن فلسفۀ ایران.
آل‌یاسین، جعفر. 1405 ق. الفارابی فی حدوده و رسومه. بیروت: عالم الکتب.
التهانوی، محمدعلی. 1996 م. کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
جهامی، جیرار. 1998 م. موسوعة مصطلحات الفلسفة عند العرب. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
حسن‌زادۀ آملی، حسن. 1365. هزار و یک نکته. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
______________. 1378. ممد الهمم در شرح فصوص الحکم. تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
الدایة، فایز. 1410 ق. معجم المصطلحات العلمیة العربیة. دمشق: دار الفکر.
دغیم، سمیح. 2001 م. موسوعة مصطلحات الامام فخرالدین الرازی. بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
الکاتبی القزوینی، نجم الدین علی رازی، قطب‌الدین. 1384. تحریر القواعد المنطقیة فی شرح الرسالة الشمسیة. تصحیح و تعلیق میر سید شریف جرجانی. چاپ دوم. قم: بیدار.
سبزواری، ملاهادی. 1369-1379. شرح المنظومة. تصحیح و تعلیق: آیت‌الله حسن‌زادۀ آملی. تحقیق و تقدیم: مسعود طالبی. تهران: نشر ناب.
صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1354. المبدأ و المعاد. تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
_________________________. 1375. مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. تحقیق و تصحیح: حامد ناجی اصفهانی. تهران: انتشارات حکمت.
_________________________. 1378. رسالة فی الحدوث. تصحیح و تحقیق: سید حسین موسویان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
_________________________. 1981 م. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. جلد 1 و 6. چاپ سوم. بیروت: دار إحیاء التراث.
_________________________. بی‌تا. الحاشیة علی إلهیات الشفاء. قم: انتشارات بیدار.
صلیبا، جمیل. 1414 ق. المعجم الفلسفی. بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
عبودیت، عبدالرسول. 1385. درآمدی به نظام حکمت صدرایی. (ج 1). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_____________. 1387. نظام حکمت صدرایی؛ تشکیک در وجود. چاپ دوم. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
فارابی، ابونصر. 1408 ق. المنطقیات للفارابی. مقدمه و تحقیق: محمدتقی دانش‌پژوه. جلد 1، 2 و 3. قم: مکتبۀ آیت‌الله المرعشی.
_________. 1413 ق. الأعمال الفلسفیة. مقدمه و تحقیق و تعلیق از جعفر آل‌یاسین. بیروت: دار المناهل.
_________. 1995 م. آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها. مقدمه، شرح و تعلیق: علی بوملحم. بیروت: مکتبة الهلال.
_________. 1996 م. کتاب السیاسة المدنیة. مقدمه و شرح: علی بوملحم. بیروت: مکتبة الهلال.
فیاضی، غلامرضا. 1386. درآمدی بر معرفت‌شناسی. تنظیم: احمدحسین شریفی و مرتضی رضائی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
کندی، یعقوب بن اسحاق. بی‌تا. رسائل الکندی الفلسفیة. مقدمه، تصحیح و تعلیق: محمد ابوریده. چاپ دوم. قاهره: دار الفکر العربی.
مجمع البحوث الإسلامیة. 1414 ق. شرح المصطلحات الفلسفیة. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1380. به‌سوی خودسازی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1391 الف. آموزش فلسفه (جلدهای 1 و 2). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1391 ب. پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1391 ج. رساترین دادخواهی و روشنگری (ج 1). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1391 د. جامعه و تاریخ از نگاه قرآن. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1392 الف. سیمای سرافرازان (ج 1). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1392 ب. معارف قرآن: قرآن‌شناسی (ج 2). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
_______________. 1393. معارف قرآن: خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی. چاپ هفتم. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. 1371. کشف الأسرار و عدة الأبرار (ج 5). به اهتمام علی‌اصغر حکمت. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
میرداماد، میر محمدباقر. 1367. القبسات. به اهتمام مهدی محقق و دیگران. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
یزدی، مولی عبدالله بن شهاب‌الدین الحسین. 1412 ق. الحاشیة علی تهذیب المنطق. چاپ دوم. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
