هدف از پژوهش حاضر بررسی مسئلۀ تحققپذیری علم دینی در حوزۀ علوم طبیعی است. در این راستا نخست ضمن تحلیلی بر مسئلۀ تحققپذیری علم دینی بهطورکلی، به بررسی تحققپذیری آن در یکی از زمینههای خاص، یعنی آموزش علوم طبیعی (شامل فیزیک، شیمی، زیستشناسی و زمینشناسی) پرداخته شده است. سپس بهمثابۀ یکی از راهحلهای مسئله در حوزۀ آموزش علوم طبیعی، پیشنهاد (فرضیه) نگارنده با عنوان «آموزش خداباورانۀ علم در ساحت نگرش» بررسی شده است. این راهحل پیشنهادی به روشی تحلیلی از یک منظر، سازگاری و همخوانی آن با نظریههای علم دینی انتخابی (نظریۀ گلشنی و جوادی آملی) بررسی شده و از منظری دیگر، بهمثابۀ یک برساختۀ آموزشی، بررسی سازگاری و انسجام درونی آن را صورت داده است. براساس یافتههای این پژوهش، در مقام تحققپذیری نظریههای علم دینی در آموزش علوم طبیعی، باید بر «تعلیم و تربیت دینی با محوریت پرورش نگرش خداباورانه» تأکید کرد. این امر از استلزامات نظریههای علم دینی در آموزش علوم طبیعی است. از سوی دیگر معیار سازگاری و انسجام درونی برساخته، با «پرورش نگرش خداباورانه در آموزش علوم» نامتعارض نیست که اجتماع سازگار این دو، در «آموزش خداباورانۀ علم در ساحت نگرش» خود را نشان میدهد. درنهایت اینکه «آموزش خداباورانۀ علم در ساحت نگرش» بهمثابۀ راهحلی سازگار و منسجم، موضوع تحققپذیری نظریههای علم دینی در حوزۀ علوم طبیعی را به سطحی بسیار اجراییتر و عملیتر میآورد که با نظریههای علم دینی انتخابی سازگار است و معیارهای حداقلی و مشترک این نظریهها را برآورده میکند. همچنین هم با آموزش علوم تعارضی ندارد و متخصصان این حوزه آن را درک میکنند.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1401/7/10
فهرست منابع
1. آیتاللهی، حمیدرضا.1400. «الزامات یک نظریۀ علم دینی مؤثر و موفق و راهکاری برای تحقق آن». پژوهشهای علم و دین. دورهٔ دوازدهم. شمارهٔ 1(پیاپی 23).
العطاس، محمدنقیب. 1374. درآمدی بر جهانشناسی اسلامی. ترجمۀ گروه مترجمان. تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و ایستاک (کوالالامپور).
ایمان، محمدتقی؛ کلاتهساداتی، احمد. 1399. روششناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان: ارائهٔ مدلی روششناختی از علم اسلامی. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش. 1391. برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: شورای عالی آموزش و پرورش با همکاری سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی.
گلشنی، مهدی. 1380. از علم سکولار تا علم دینی. چاپ دوم. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.
_________. 1393. «تأملاتی پیرامون نظریۀ علم دینی حضرت آیتالله جوادی آملی». کتاب نقد. سال شانزدهم. شمارهٔ 71-70. صص 367-341.
جوادی آملی. عبدالله. 1388. «تبیین برخی از مطالب منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی». حکمت اسراء. سال اول. شمارهٔ 2. صص 40-17.
_____________. 1386. منزلت عقل در هندسهٔ معرفت دینی. چاپ اول. قم: انتشارات اسراء.
سجادی، سید هدایت. 1398. «علم دینی با رویکرد متافیزیکگرایانه: بررسی امکان و معناداری آن». حکمت و فلسفه. دورهٔ پانزدهم. شمارهٔ 60 صص 98-69.
______________. 1400 الف. «آموزش علم دینی یا آموزش دینی علم: از آرمان تا تناقضنمایی». پژوهشهای علم و دین. دورهٔ دوازدهم. شمارهٔ 1(پیاپی 23). صص 213-187.
______________. 1400 ب. «آموزش دینی علم: از رویکرد بینرشتهای تا آموزش خداباورانۀ علم». مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. دورهٔ بیستوپنجم. شمارهٔ 89. صص 1036-1021.
______________. 1400 ج. «تأملی بر تحققپذیری نظریههای علم دینی: تعلیم و تربیت با محوریت نگرش خداباورانه». ششمین کنگرۀ علوم انسانی اسلامی. قم: مجمع عالی علوم انسانی اسلامی.
______________. 1401. «آموزش خداباورانۀ علم در ساحت نگرش بهمثابۀ راهحلی برای تلفیق تعلیم و تربیت دینی با آموزش علوم تجربی در برنامۀ درسی ملی». مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. دورۀ هفتم. شمارۀ ۱. صص ۹۰-۶۵.
سوزنچی، حسین. 1389. معنا، امکان و راهکارهای تحقق علم دینی. تهران: پژوهشکدهٔ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ملکیان، مصطفی؛ جورج آل، مورفی؛ ادوارد بی، دیوید؛ اچ بل؛ ریچارد. 1379. «امکان و چگونگی علم دینی». روششناسی علوم انسانی. شمارهٔ 22. صص 33-10.
موحد ابطحی، سید محمدتقی. 1388. «تحلیلی جامعهشناختی از علت تداوم رویکرد پوزیتیویستی به علوم انسانی در ایران و عدم شکلگیری علم دینی و بومی با بهرهگیری از رویکرد ترکیبی ساخت و عامل». اسلام و علوم اجتماعی. سال اول. شمارهٔ 2 (پیاپی 2). صص 199-222.
_____________. 1399. «طبقهبندی جامع رویکردهای علم دینی». مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. دورۀ بیستوچهارم. شمارۀ 2 (پیاپی 82). صص 24-5.
موسیپور، نعمتالله. ۱۳۹۵. مبانی برنامهریزی آموزش متوسطه. چاپ پنجم. مشهد: انتشارات بهنشر.