دانشیار دانشگاه تهران (پردیس فارابی).
چکیده: (1746 مشاهده)
چکیده
به باور پژوهشگران اسلامی، علوم انسانی موجود تحتتأثیر تکانههای وارداتی غرب قرار گرفته و ازنظر مبنا و محتوا، خدشهها و رعشههایی بر پیکر آن پدیدار شده است. این مهم، ضرورت حرکت ازسوی علوم انسانی موجود را بهسوی علوم انسانی مطلوب میطلبد که تنها در سایۀ اجتهاد علمی و تولید نظریات نو دستیافتنی است. نظریۀ اشراف میتواند گامی مؤثر در این راستا قلمداد شود که ازجمله کارکردهای آن ارتقای سلامت دینی علوم انسانی و تدوین علوم مُشرف پیوستی است. براساس ویژگی این نظریه منابع، مبانی و روشهای آن با تکیه بر آموزههای وحیانی بنا نهاده شده است. چراکه در تدوین علوم مادر مطلوب (کلام، اخلاق و فقهِ مطلوب) بر بازپژوهی آموزههای قرآنی و روایی و نقش بنیادین عقل و کاربست بایسته از این منابع سترگ پای فشرده است. این نظریه که به زعامت و نظارت علوم مادرِ بینشی، ارزشی و حکمی بر گزارههای مبنایی و معرفتیِ علوم انسانی تعریف میشود، بر پایۀ روایت نبوی (العلم ثلاثه) بنیان شده است. البته شواهد و قراین میدانی و عقلی نیز این مضمون روایی را تأیید میکند. از حیث روشی نیز، سازوکارهای این نظریه یعنی (عرضه و تطبیق ـ استنطاق و تولید اجتهادی) از آموزههای اهلبیت (علیهمالسلام) الگوگیری شده است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1396/6/31
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
نهجالبلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی.
ابن ابی الحدید، عزالدین. بیتا. شرح نهج البلاغه. جلد 2. مصصح ابوالفضل ابراهیم. قم: نشر کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
ابن شعبه حرانی. 1404ق. تحف العقول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
باربور، ایان. 1374ش. علم و دین. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بحرانی، مرتضی. 1392ش. «رشته، میانرشته و تقسیمبندی علوم». فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی. دوره پنجم. شماره 2.
بختیاری، محمدعزیز. 1389ش. «ارتباط دین با علوم انسانی». فصلنامۀ معرفت. شماره 32.
پوررستمی، حامد؛ الهيان، مجتبی. 1388ش. «عرضۀ حدیث بر قرآن». مجله سفينه. دوره 6. شماره 23.
جمعی از نویسندگان. 1361ش. علوم انسانی، اسلام و انقلاب فرهنگی. تهران: جهاد دانشگاهی، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله. 1373ش. شریعت در آینه معرفت. قم: نشر رجاء.
ـــــــــــــــــــــــ. 1381ش. قرآن در کلام علی علیهالسلام. قم: نشر اسراء.
ـــــــــــــــــــــــ. 1386. منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی. تحقیق احمد واعظی. قم: اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن. 1412 ق. وسائل الشيعه. قم: مؤسسۀ آل البيت علیهمالسلام.
حسنی، سیدحمیدرضا؛ علیپور، مهدی؛ موحد ابطحی، سید محمدتقی. 1392ش. علم دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حمیری، عبدالله بن جعفر. بیتا. قرب الاسناد. تهران: مكتبة نينوی.
خمينى، روح الله. 1387ش. شرح چهل حديث. جلد 1. قم: مؤسسۀ تنظيم و نشر آثار امام خمينى (ره).
رابرت هیوم. 1374ش. ادیان زندۀ جهان. ترجمۀ عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
رولاند، اس. 1387ش. میانرشتگی در مبانی نظری و روششناسی مطالعات میانرشتهای. ترجمۀ سیدمحسن علویپور و همکاران. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سروش، عبدالکریم. 1382. «قصه افول اخلاق». بازتاب اندیشه. شماره 46.
السیوری، فاضل مقداد. 1405ق. ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین. قم: مکتبه آیة الله المرعشی العامه.
سیوطی، جلالالدین. 1365ق. الدر المنثور. جلد1. بیروت: دارالمعرفة.
شاهرودی، علی. 1376ش. «مختصات و تقسیمات علم». کیهان اندیشه. شماره 73.
شریفی، احمدحسین. 1393ش. مبانی علوم انسانی اسلامی. تهران: انتشارات آفتاب توسعه. چاپ اول.
شهید ثانی (عاملی)، زینالدین. 1409ق. منیة المرید. تحقیق رضا مختاری. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
صاحبی، محمد جواد. 1389ش. دینپژوهی در جهان معاصر. قم: بوستان کتاب.
صدر، سید محمّد باقر. 1400ق. مقدمات فی التفسير الموضوعی للقرآن. بیجا: دارالتوجيه الاسلامی.
صدوق، محمد بن علی. بیتا. من لا يحضره الفقیه. تحقیق علیاکبر غفاری. قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
طباطبایی، سید محمد حسین. 1363ق. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عاملی، علی بن یونس. 1384ق. الصراط المستقیم. جلد3. تحقیق محمد باقر بهبودی. [بیجا]: مکتبة المرتضویة.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1405ق. الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری. بیروت: دارالاضواء.
گولدنر، آلوین. 1368ش. بحران جامعهشناسی غرب. ترجمۀ فریده ممتاز. تهران: شرکت سهامی انتشار.
گلشنی، مهدی. 1377ش. از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گیدنز، آنتونی. 1377ش. جامعهشناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
مجلسی، محمد باقر. 1403ق. بحارالانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
مددی، سید احمد. 1389ش. شرح مکاسب محرمه، تقریرات درس خارج فقه. تدوین کاظم دلیری، http://www.ostadmadadi.ir/.
مصباح یزدی، محمدتقی. 1378ش. «رابطۀ ایدئولوژی و فرهنگ اسلامی با علوم انسانی». حوزه و دانشگاه: مجموعه مقالات و مصاحبههای برگزیده. کتاب اول. قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه. چاپ اول.
ـــــــــــــــــــــــــــ. 1389ش. جستارهایی در فلسفۀ علوم انسانی. قم. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی. 1368ش. اسلام و مقتضيات زمان. تهران: صدرا.
ـــــــــــــــــ. 1377ش. آشنایی با علوم اسلامی. تهران: صدرا.
المعهد العالمی الاسلامی. 1986م. اسلامیة المعرفة، المبادی العامه، خط العمل- الانجازات. بیجا.
معین، محمد. 1354ش. فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
مفيد، محمدبننعمان. 1414ق. الفصول المختارة. بیروت: دارالمفید.
مکارم شیرازی، ناصر. 1386ش. پیام امام امیرالمؤمنین علیهالسلام. قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
مورَن، ادگار. 1387ش. پیرامون میانرشتگی. ترجمۀ توحیده ملاباشی. در: مبانی نظری و روششناسی مطالعات میانرشتهای. ترجمۀ سیدمحسن علویپور و همکاران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
نصر، سیدحسین. 1377ش. ترجمه «مقاله جهان بینی اسلامی و علم جدید». ترجمۀ تاجالدین، ضیاء. فصلنامه فرهنگ. شماره 30.
ویلیام جیمز. 1356. دین و روان. ترجمۀ مهدی قائنی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
هادوى تهرانى، مهدى. 1385ش. مبانى کلامى اجتهاد. قم: خانه خرد.
هیک، جان. 1376ش. فلسفه دین. ترجمۀ بهزاد سالکی. تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.