Abedi-Nejad A R. Explanation of the Relationship between Jurisprudence of Regime and Humanities and its Role in Realization of the
Modern Islamic Civilization. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2017; 3 (1) :31-50
URL:
http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-54-fa.html
دکترای فلسفه تطبیقی و استاد حوزه علمیه قم، ایران، قم
چکیده: (2979 مشاهده)
چکیده
تبیین رابطه میان فقه نظام و علوم انسانی یکی از مهمترین مقدمات و لوازم تحقق نوین اسلامی است. فقه نظام، رویکردی است فقهی که عهدهدار کشف و استنباط احکام نظامواره جامعه اسلامی در ابعاد متنوع آن است. بنا بر تحلیل روشن میشود که اعتبارات و احکام فقه نظام همان احکام و اعتبارات نظام اجتماعی اسلام است. تمدن اسلامی نیز همان کلاننظام اجتماعی کارآمد است. در واقع تمدن اسلامی به نظام اسلامی تحویل مییابد و نظام اسلامی نیز بر فقه نظام مبتنی میشود. از سوی دیگر اهداف علوم انسانی دستیابی به اهداف نظام اجتماعی و برداشتن موانع و مشکلات در این مسیر است. با ارائه این تصویر میتوان به چهار نحو رابطه میان فقه نظام و علوم انسانی قائل شد. نخستین نوع ارتباط، ارتباط در موضوع است. علوم انسانی، علم معرفت به امور انسانی و پدیدههای اجتماعیاند. ازآنجاکه استنباط هر حکمی در فقه نظام متوقف بر شناخت موضوعات اجتماعی است، علوم انسانی میتوانند موضوعات مسائل فقه نظام را توصیف و تبیین کنند. علوم انسانی در هدف نیز با فقه نظام ارتباط دارند. فقه نظام با استنباط اهداف نظام اجتماعی به عنوان هدف مشترک میان علوم انسانی و فقه نظام، میتواند به علوم انسانی جهت ببخشد. فقه نظام همچنین میتواند به تجویزات علوم انسانی، اعتبار و حجیت دهد. این اعتبار و حجیت میتواند تجویزات علوم انسانی را در جهت اهداف نظام اسلامی و تمدن نوین اسلامی مستقر سازد. همچنین در جامعه اسلامی اعتبارات و احکام شرعی بافت اعتباری علوم انسانی را تشکیل میدهند. این بافت اعتباری تعیینکننده نوع کنش انسانها و کنشگران اجتماعی خواهد بود. به همین دلیل، به میزان تفاوت بافت اعتباری در هر جامعه، کنشهای انسانی متفاوت خواهند بود.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
عمومى انتشار الکترونیک: 1396/3/31
فهرست منابع
1. قرآن کریم.
آقابخشی، علی، و افشارزاده، مینو (1379). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: نشر چاپار.
اسدی حلّی، جمالالدین احمد بن محمد (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
اسدی حلی، جمالالدین احمد بن محمد (1410ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان. جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
بیرو، آلن (1370). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی. تهران: مؤسسه کیهان.
جوادی آملی، عبدالله (1386). اسلام و محیط زیست. قم: مرکز نشر اسراء.
حسنی، سیدحمیدرضا، و علیپور، مهدی (1390). پارادایم اجتهادی دانش دینی (پاد). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حلّی، فخرالمحققین محمد بن حسن بن یوسف (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. جلد 1. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
دلاور، علی (1396). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
راسخ، کرامتالله (1391). فرهنگ جامع جامعهشناسی و علوم انسانی. شیراز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم.
سروش، عبدالکریم (1379). درسهایی در فلسفه علم الاجتماع. تهران: نشر نی.
سیوری حلّی، مقداد بن عبدالله (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. جلد 4. قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
شاله، فیلیسین (1347). شناخت روش علوم یا فلسفه علمی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شایانمهر، علیرضا (1379). دائره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی. تهران: سازمان انتشارات کیهان.
شریفی، احمدحسین (1393). مبانی علوم انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه.
صدر، سیدمحمدباقر (1421ق). الإسلام یقود الحیاة (جلد پنجم موسوعة الشهید الصدر). قم: مرکز الأبحاث والدراسات التخصصیه للشهید الصدر.
صدر، محمدباقر (1425). مجموعه مقالات، منهج البحث العلمی عند الامام الصدر، .
صدر، سیدمحمدباقر (1421ق). مدرسه الاسلامیه (جلد پنجم موسوعة الشهید الصدر). قم: مرکز الأبحاث و الدراسات التخصّصیه للشهید الصدر.
صدر، سیدمحمدباقر (1424ق). اقتصادنا (جلد سوم موسوعة الشهید الصدر). قم: مرکز الأبحاث والدراسات التخصصیه للشهید الصدر.
صدری، احمد (1380). مفهوم تمدن و لزوم احیاء آن در علوم اجتماعی. تهران: مرکز بینالمللی گفتوگوی تمدنها.
طباطبائی، سیدمحمدحسین (1387). اصول فلسفه و روش رئالیسم. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
عابدینژاد داورانی، امینرضا (1394). فقه تمدن چیستی و ماهیت، همایش اولین هفته علمی تمدن نوین اسلامی.
عابدینژاد داورانی، امینرضا (1395). ماهیت و الزامات فقه پیشرفت، پایاننامه دکتری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1400ق). القواعد و الفوائد. قم: کتابفروشی مفید.
عاملی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی (1416ق). تمهید القواعد الاصولیه و العربیه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
فروند، ژولین (1385). نظریههای مربوط به علوم انسانی. ترجمه علیمحمد کاردان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
قانصوه، محمود (1418ق). المقدمات و التنبیهات فی شرح أصول الفقه. جلد 4. بیروت: دارالمورخ العربی.
محیطی اردکان، حسن (1390). نقش آموزه معاد در بازسازی علوم انسانی. پایاننامه کارشناسی ارشد. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
مشکینی اردبیلی، علی (1416ق). اصطلاحات الأصول ومعظم أبحاثها. قم: نشر الهادی. چاپ ششم.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
مکارم شیرازی، ناصر (1427ق). دائرةالمعارف فقه مقارن. قم: انتشارات مدرسه امام علی7.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. جلد 23. تهران: دارالکتب الاسلامیه. چاپ دهم.
موسوی خمینی، سیدروحالله (1420ق). الرسائل العشره. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
میرنصیری، سیدروحالله (1394). موضوع، روش و هدف علوم انسانی از منظر علامه طباطبائی. پایاننامه کارشناسی ارشد. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
مطهری، مرتضی (1382). مجموعه آثار. جلد 19-21. تهران: صدرا.
نظری، روحالله، و مظاهری، لیلی (1390). ارتباط تورم و توزیع درآمد در ایران، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی. 284: 206-221.
وینچ، پیتر (1386). ایده علم اجتماعی و پیوند آن با فلسفه. ترجمه گروه سمت. تهران: سمت.