دوره 3، شماره 2 - ( 6-1396 )
جلد 3 شماره 2 صفحات 72-41 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khandan A. Theory of Religious Knowledge with Monotheistic Approach in Motahhari`s view. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی 2017; 3 (2) :41-72
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-64-fa.html
URL: http://frh.sccsr.ac.ir/article-1-64-fa.html
خندان علی‌‌اصغر. نظریۀ علم دینی با رویکرد توحیدی از منظر استاد مطهری. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی. 1396; 3 (2) :41-72
دانشیار دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)
چکیده: (1818 مشاهده)
چکیده
اسلام دین توحید است و قرآن کریم با تأکید فراوان بر توحید، نقطۀ مقابل آن یعنی شرک را به‌شدت تخطئه کرده است. نظر به این اهمیت و اینکه معمولاً شرک، صرفاً به‌معنای بت‌پرستی فهمیده می‌شود، این مقاله تلاشی است برای بازتعریف توحید و شرک. از نظر قرآن و روایات، تمام ابعاد زندگی انسان، ازجمله عرصه‌ی علم و دانش، می‌تواند مصداقی از حیات موحدانه یا مشرکانه باشد. در این مقاله با استفاده از اندیشه و آثار استاد مرتضی مطهری، نشان داده‌ایم چگونه توحید و شرک در علم تأثیر می‌گذارند. به این منظور پس از تعریف مفاهیم اصلی تحقیق، چهار شاخص برای توحید و شرک ارائه شده که عبارت‌اند از: از اویی تکوینی (أَللّهُ خالِقُ کُلِّ شَی‌ء)، به‌سوی اویی تکوینی (الا اِلَی اللهِ تَصیرُ الأُمور)، از اویی تشریعی (اِن الحُکمُ اِلا للهِ)، به‌سوی اویی تشریعی (اَلا للهِ الدینُ الخالِص). برای بیان تفصیلی‌تر به مصادیقی از تفکر مشرکانه اشاره شده، پدیده‌هایی مانند مادیگرایی، ثنویت، انکار قیامت، پیروی از هوا و هوس شخصی، لیبرالیسم فرهنگی، دموکراسی، لذت‌گرایی، و ارزش‌های یک‌بعدی.
اسلام دین توحید است و قرآن کریم با تأکید فراوان بر توحید، نقطۀ مقابل آن یعنی شرک را به‌شدت تخطئه کرده است. نظر به این اهمیت و اینکه معمولاً شرک، صرفاً به‌معنای بت‌پرستی فهمیده می‌شود، این مقاله تلاشی است برای بازتعریف توحید و شرک. از نظر قرآن و روایات، تمام ابعاد زندگی انسان، ازجمله عرصه‌ی علم و دانش، می‌تواند مصداقی از حیات موحدانه یا مشرکانه باشد. در این مقاله با استفاده از اندیشه و آثار استاد مرتضی مطهری، نشان داده‌ایم چگونه توحید و شرک در علم تأثیر می‌گذارند. به این منظور پس از تعریف مفاهیم اصلی تحقیق، چهار شاخص برای توحید و شرک ارائه شده که عبارت‌اند از: از اویی تکوینی (أَللّهُ خالِقُ کُلِّ شَی‌ء)، به‌سوی اویی تکوینی (الا اِلَی اللهِ تَصیرُ الأُمور)، از اویی تشریعی (اِن الحُکمُ اِلا للهِ)، به‌سوی اویی تشریعی (اَلا للهِ الدینُ الخالِص). برای بیان تفصیلی‌تر به مصادیقی از تفکر مشرکانه اشاره شده، پدیده‌هایی مانند مادیگرایی، ثنویت، انکار قیامت، پیروی از هوا و هوس شخصی، لیبرالیسم فرهنگی، دموکراسی، لذت‌گرایی، و ارزش‌های یک‌بعدی.
فهرست منابع
1. قرآن کريم.
آمدی، عبدالواحد بن محمد تميمی. 1366. غرر الحكم و درر الكلم. قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامی قم.
بهرام‌پور، ابوالفضل. 1387. تفسير يک‌جلدی قرآن کريم. تهران: آوای قرآن.
پترسون، مايكل؛ هاسکر، ويليام؛ رايشنباخ، بروس؛ بازينجر، ديويد.1376. عقل و اعتقاد دينی. ترجمۀ احمد نراقی و ابراهيم سلطانی. تهران: طرح نو.
جوادی آملی، عبدالله. 1386. سرچشمه انديشه. ج4. تنظيم عباس رحيميان. قم: مركز نشر اسراء.
چيتيک، ويليام. 1388. علم جهان، علم جان، ربط جهان‌شناسی اسلامی در دنيای جديد. ترجمۀ سيد اميرحسين اصغری. تهران: انتشارات اطلاعات.
حائری شيرازی، محيی‌الدين. 1385. خبرگزاری ايسنا. شماره خبر 05209-8503
https://www.isna.ir/news/8503-05209
حرانی، حسن بن شعبه. 1404. تحف‌العقول. قم: انتشارات جامعه مدرسين.
رضی الدین، حسن بن فضل طبرسی. 1412. مكارم الأخلاق. قم: انتشارات شریف رضی.
ری‌شهری، محمدی. 1383. منتخب ميزان الحکمه. ترجمۀ حميدرضا شيخی. قم: دارالحديث.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی مازندرانی. 1379. مناقب آل أبی طالب (ع). قم: مؤسسه انتشارات علامه.
سیوطی، عبدالرحمن. ۱۴۲۱. الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. بیروت: نجدت نجیب.
صدوق، محمدبن علی بن بابویه. 1357. التوحيد. قم: انتشارات جامعه مدرسين.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ. 1361. معانی الأخبار. قم: انتشارات جامعه مدرسين.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ. 1403. الخصال. قم: انتشارات جامعه مدرسين.
طاهرزاده، اصغر. 1387. گزينش تکنولوژی از دريچه بينش توحيدی. اصفهان: گروه فرهنگی الميزان.
طباطبايی، علامه سيد محمدحسين. 1417. الميزان فی تفسير القرآن. جلد 10. بيروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
عاملي شيخ حر . 1409. وسايل الشيعه. جلد 6. قم: مؤسسه آل البيت لاحياء التراث.
عبدالباقی، محمد فؤاد. 1364. العجم المفهرس لالفاظ القرآن الکريم. القاهره: مطبعة دار الکتب المصرية.
عبودیت، عبدالرسول. 1383. «تحلیل و بررسی اندیشه ساعت‌ساز لاهوتی». معرفت فلسفی. شمارۀ 5.
عزيزی، سيد مجتبی. 1389. «ليبراليسم، فلسفۀ اجتماعی سقط جنين». درآمدی بر علوم انسانی اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق عليه‌السلام.
عياشی، محمد بن مسعود. 1380. تفسير. تهران: چاپخانه علميه.
کلينی، محمد. 1365. الکافی. ج1. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلاميه.
لاريجانی، محمدجواد. 1383. نقد دينداری و مدرنيسم (مجموعه مقالات). تهران: انتشارات اطلاعات.
مجلسی، علامه محمدباقر. 1404. بحار الأنوار. بیروت: مؤسسۀ الوفاء.
مطهری، مرتضی. 1364. امامت و رهبری. تهران: صدرا.
ــــــــــــــــ. 1368. ده گفتار. تهران: صدرا.
ــــــــــــــــ. 1370. بيست گفتار. تهران: صدرا.
ــــــــــــــــ. 1372. تکامل اجتماعی. تهران: صدرا.
ــــــــــــــــ. 1392. انسان‌شناسی قرآنی. تهران: صدرا.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج1: عدل الهی، انسان و سرنوشت، علل گرايش به مادی‌گری. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج2: مقدمه‌ای بر جهان‌بينی اسلامی (انسان و ايمان، جهان‌بينی توحيدی، وحی و نبوت، انسان در قرآن، جامعه و تاريخ). نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج3: جهان‌بينی الهی و جهان‌بينی مادی، ...، امدادهای غيبی در زندگی بشر، .... نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج4: توحيد، نبوت، اصل عدل در اسلام، امامت و رهبری، معاد. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج5: سیر فلسفه در اسلام، منطق و فلسفه، شرح منظومه. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج6: اصول فلسفه و روش رئاليسم. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج11: درسهاي اسفار. نسخۀ الکترونيکی
بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج13: مقالات فلسفی. مسئلۀ شناخت، نقدی بر مارکسيسم. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج15: فلسفۀ تاريخ. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج16: سیری در سیره نبوی، جاذبه و دافعه علی (ع)، سیری در نهج‌البلاغه. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج17: حماسه حسينی. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج20: اصول فقه و فقه، الهامی از شیخ الطایفه. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج21: اسلام و نيازهای زمان 1 و 2، اسلام و نيازهای جهان امروز، .... نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج22: حکمت عملی، حکمت‌ها و اندرزها، فلسفه اخلاق، تعليم و تربيت. نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج23: عرفان، انسان کامل، ...، نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج24: نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، آیندۀ انقلاب اسلامی، قیام و انقلاب مهدی ع، و .... نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج25: الغدیر و وحدت اسلامی، حج، نهضت آزادی‌بخش اسلام، و .... نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج26: شناخت قرآن، تفسير سوره‌های حمد، قسمتی از بقره، انفال، ..... نسخۀ الکترونيکی.
ــــــــــــــــ. بی‌تا. مجموعه آثار استاد مطهری. ج27: آشنایی با قرآن، تفسير سوره‌های الرحمن، واقعه، حدید، حشر، صف، جمعه، منافقون، تغابن. نسخۀ الکترونيکی.
هاکسلی، آلدوس. 1381. سيری در سپهر جان؛ «بت‌پرستی». ترجمۀ مصطفی ملکيان. تهران: نشر نگاه معاصر.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
